Bloq

     Сад авай, сад авачир, са баябан авай. Я тар, я вал, я векьин кьал авачир ана. Гару гатаз, хару ягъаз лигимарнавай чуьл.

Къарилай са къуз са гъвечIи тар хкатна чиликай. Аламатдин кар тир ам. Я булах, я хвал, яни вацI авачир и баянлухда ам гьикI хьана пайда хьанвайтIа? Тарцин кьелечl тандал са шумуд куьлуь хел, абурални къапкъацу пешер алай.

     Чиливай хкаж хьайила гару тар кIарна. Азим чIавуз чан хтанач адал. Ингье гуж кIватIна кьвед лагьай гъилера ракъинихъ ялна ада. Са шумуд чIиб буй вегьена тарци. Анжах гарари мадни гьад кьуна адаз. Галтадна, юзурна, адан шуькlуь тан хана. Пуд лагьай гъилера тар кIаняй акъудна гару.

     Ингье дувулрикай садак гьеле гуж кумай. Ам чиликай кIевиз галкIанвай. Адахъ мурадар авай. Адаз чиликай хкатиз, пун вегьиз, цавариз хкаж жез, вич алай чка чириз кIанзавай. Гьавиляй чилин кIаник виликай къвезвай женгериз гьазур жезвай ам. Гуж кIватIзавай ада.

     Гьа икI къуват кIватIна чиликай хкатай мегъуьн тарцик я гараривай, яни хараривай эцягъиз хьанач. КIевидаказ акъвазнавай ам чилин винел, дувулди хуьзвай ам, ракъини руьгь кутазвай адак.

     Мегъуьн тар чIехи хьунивай адан хилер пара, акунар иер жезвай. Яргъал баябанда акъатнавай ам акурбурун пагь атIузвай. И баябандай тIуз физвайбурун рикI алай чкадиз элкъвенвай адан хъен.

     Кьуд пад ракъини алугарайла тарцин кIаник рикI хъуьтуьлардай серинвал жедай. Чилел кьван агъуз хьанвай хилерин четирди гьейранардай вири. Ништа, шумуд муг авунвайтIа къушари адан хилерал. Ял ягъиз, къушарин манийрихъ яб акализ, тарцин тандилай гъил аладариз, рикI ацIанваз рекье гьатдай инсанар.  Гьиниз фейитIани, и акунрикай ихтилатдай абуру. Гьа икI, яргъариз чкIана мегъуьн тарцин суракьар.

     Иервили иервилер арадиз гъида, лугьуда бубайри. Садра мегъуьн тарцин кIаникай булах ргана. Гьа йикъалай тарцин бахтавар йикъар алукьна. Гуьлуьшандиз элкъвена инаг. Цуькверивди дигана баябан чуьл. Ахпа тарцин дувулди цIир авуна. Булахдивай гуж къачуз, югъ-къандивай чIехи жезвай цуьрцер. Гила и чилерал илифзавайбурун сан-гьисаб авачир. ПIирел къведай хьиз къвезвай инсанар иниз. Ял яна, булахдин серин цикай хъвана, рикI аладарна хъфизвай абур инай.

     ГъвечIи мегъуьн тарари дамахзавай чIехи мегъуьн тарцелди, адавай гараризни харариз гьикI таб гудатIа чирзавай. ЧIехи тарци вичин веледар тIебиатдин басрухрикай хуьзвай. ГьалчIай зулузни кIеви хъуьтIуьз чан-рикIзавай абуруз. Ам дидени тир, далуни. Вичин веледар чIехи хьунивай дидедиз хвешизвай. Дамахзавай ада тараралди.

     Булахдин ци жегьил тарариз къуват гузвай. Акваз-акваз абурун хилер мягькем, кIукI кьакьан жезвай. Гила жегьил тарарани къушари муг ийизвай. ЛипIлипIрин мукар пара хьунивай маса къушарини лув гузвай иниз.

     Баябандикай мегъуьн тарарин там хьанвай. Гила гараривайни хараривай басрух гуз жезмачир и чилериз. Гила мягькем акъвазнавай тарар чилин винел. Кьакьан, иер, жегьил тарар! Гила абурун хъендикни инсанар къвезвай. Ингье булахдин яд хъван патал вири анжах кьузуь мегъуьн тарцив агатзавай. И карди къалабулух кутазвай жегьил тарарик. Эхиз жезвачир абурувай и кар. ЛипIлипIрини футва кутазвай абурук. Чпин манийра кьуьзуь тарцикай

айгьамар ийизвай. Хуш къвезмачир жегьилбуруз адакай. “Вучин, гьикIин?" лугьуз хияллу хьанвай абур. Эхирни рехъ жагъурна жегьилри. "Мегъуьн тар хьуникай чаз файда авач. Ша чна чи тIвар дегишарин."

     И гафарикай виридаз хуш атана. "Пис тIварни хьуй, жуванди хьуй." Эхирни чпиз цIийи тIвар гана мегъуьн тарари: "Къавахар".

И хабар тамуз фад чкIана. Са береда мегъуьн тарцелай гъейри затIни авачир и чилел гийин, вершин, пипин, къавахдин ва маса тарарин чIехи там арадиз атанвай. Ингье вирида тамун кьуьзуьдаз - мегъуьн тарциз икрамзавай. Абуруз чпин пун-кьил хъсандиз чизвай.

     Мегъуьн тарари хайи тIвар бегенмиш тушиз "къавахар" тIвар къачунвайди виридаз ашкара хьанвай. Гила къавахриз хьиз килигзавай абуруз.  ара датIана цавуз хкаж жезвай абурухъ хъен авачир. Там хиялда авай. Садбуру негьнавай "къавахар", садбуру хъелнавай абурукай. Анжах хвешизвайбурни авачиз тушир. Валарин иллаки кефи къумбар тир. Кьуьзуь мегъуьн тар аквадай вил авачир жикIидин, инидин, мередин валариз.

     Эхирни мегъуьн тарцив агакьна и хабар. Эвел чIалахъ хьанач ам гафарин. Анжах жегьил тарар адалай элкъвенвай, абуру жикIийрихни инийрихъ ялзавай. Садра адаз тарари авур ихтилат ван хьана: "Булах вучиз ана ргазвайди я? Ам чахъ ялна кIанзава."

     Гила кьуьзуь мегъуьн тар чилин винел хуьдай, цавуз хкаждай са къуватни амачир. Жегьилри кьуьзуьбур негьзаватIа, уьмуьр кьатI жезва, лугьуз фикирна ада. Хъелна ада жегьил тараривай. И хъилерикай вири тамуз хабар хьана. Им са маса жуьредин хъел тир. Яваш-яваш кьуразвай кьуьзуь тар. Эхирни гуж кумачир ам цIайлапанди яна алугарна.

     Чпихъ далу амачир жегьил тарар гила гараринни харарин юкьва авай. Кьакьан, къудратлу мегъуьн тарцин хъалхъамди ам акурбурун рикI атIузвай. Эхиз хьанач адан гьалар булахдивай. Ван тийиз чилин кIаник хъфена ам.

     Гила яргъал баябанда чпин тIвар дегишарнавай тарарин гапIал ама. Гарарини харари басрух гузва абуруз. Абурун хъендик ял ягъизвайбурни тIимил хьанва. "Чал жуван тIвар алаз хьурай" лугьуз хайидавай къакъатайбурук къалабулух ква гила. Гьар гъилера кьуьзуь мегъуьн тарцин ичIи хъалхъам акурла, цIайлапанрини гарари басрух гайила яраб чахъ гьикьван уьмуьр аматIа, лугьуз фикирда абуру...

 

•