Блог

     Лезги мехъер... Лезги дем... Лезги кьуьлер... Лезгидиз дуьньяда идалай кIани, идалай багьа вуч ава? Чи жегьилвилин гьиссери, верцIи мурадри сад лагьай гъилера мехъеррик цIир авуначни? ЧIехибуру демина чпин гьунарар къалурдайла чна - аялри кузни-хкIуз чинеба тIимил къуьлернани? Чи зуьрнединни далдамдин ван атайла кьуьзуьбурун гьиссерини звал къачудачни? И дуьньяда лезги деминив гекъигиз жедай маса затI авани? Са манида хъсандиз лагьанва: «Чина мехъер сувар я, чина кьуьлер гьунар я».

     Деминиз мукьва-кьилияр, къуншияр, хуьруьнвияр, мугьманар вири къведай.  Инаг субай гадайри чпиз свас хкядай, рушарин кьегьалрал вил ацукьдай чка тир. Инаг чи медениятдинни музыкадин, кьуьлерунинни викIегьвилерин майдан тир. Са-садалай верцIи, са-садалай йигин макьамри деминихъ дад кутадай, кьуьлер халисан акъажунрал элкъведай.

     Лезги мехъерриз махсус кьетIенвилер авай. Гьар хуьре, гьар убада тIвар-ван авай арачияр авай. Абур мярекат кьиле тухузвай ксар тир. Арачийри дем гъилиз къачудай, виридаз нупадалди кьуьлдай мумкинвал яратмишдай, къал акъудиз кIанзавайбур мярекатдай чукурдай, деминин майдан садан ихтиярдани вугудачир. Пияндив кьуьлериз гудайни арачиди? Адаз талгьана гьава дегишардай ихтияр низ авай?

     А чIаварин кьуьлни кьуьл тир гьа! Макьам ягъайла цIиргъина гьатна са шумуд итим экъечIдай. Абуру деминилай цIар ягъайдалай гуьгъуниз рушар акъатдай. Итимрихъ галаз кьуьлдай дишегьлияр тахьайла арачиди вичи рушар деминин майдандиз акъуддай. Адан гаф виридаз къанун тир. Деминихъ итимри текдиз кьуьлун чи халкьдиз хас карни туш. Жегьил гададихъ галаз кьуьлун патал адаз кIани руш ваъ, масад акъатайтIа, ада эхирда кьван кьуьлдай. Руш хкечIайла гада кьуьлиз-кьуьлиз вичин кIанидан вилик фидай ва а таватни майдандиз эгечIдай.

     Итимдинни дишегьлидин иервал ва такабурлувал, викIегьвал ва зерифвал къалурдай гьерекатри са-сад тамамардай. Дишегьлияр деминай акъатайла итимри чпин гьунар къалурдай. Лап йигин макьамрал илигна галатун тийижиз кьуьлдай: на лугьуди цава сирнавзавай лекьер тир абур. Эвел санал жерг ягъидай, ахпа нупадивди кьуьл ийидай, эхирда санал макьамчийризни арачидиз чпин разивал къалурдай.

     Арачидиз гьи макьам гьинал дегишарна кIанзаватIа хъсандиз чидай. Чи макьамрин иер кIунчIунай виридалайни верцIибур хкядай ада. Ара датIана яб акализ кIан жедай абурухъ. Деминин юкьни-юкьва акъвазна садавни алаз-алачиз макьам дегишардай ихтияр вугудачир ада. ЦIигел я зун а чIаварин демерихъ. Гьикьван чIав я халисан лезги мехъер акваз кIанз.

     И макъала за цIинин гатуз КцIара кьиле фейи демериз килигайдалай кьулухъ кхьин къетI авурди я. РикIин сузайралди ахъайзава за ваз и дерт, кIелдайди. Заз цIи КцIара са халисан лезги мехъер, са халисан лезги дем акунач. Заз кIвачерик звер кутадай манияр ван хьанач. Синтезатордин лакь-лукьдин ритмайри, бегьемдиз ягъиз тежезвай гьа са жуьредин макьамри галудна зун.

     Жегьилрин кьуьлуни шел кутуна захъ. Пиян яз, кандурагъ чIакьваз-чIакьваз, гъиле пIапIрус  кьуна галтад жез-жез кьуьлерзавай, пулар шабаш ийиз иер рушарин кьилелай алахзавай, абурухъ хъел кутазвай гадаяр акурла эхиз жезвачир завай. Кьил агъузна, кул хкудна, чпиз бегьем азият тагуз, кIалубда тунвайбуру хьиз  са макьамдал  са жуьредин кьуьлерзавайбур садни-кьвед тирни? Рушарин виликан викIегьвални зерифвал, гадайрин лекьериз ухшар кьуьл акунач заз. Виликан лезги мехъеррин кьетIенвал ам тир хьи, ада руьгь ацIурдай, деминай вири рази яз, шаддаказ хъфидай. Зун шадарнач цIи акур мехъерин мярекатри. Лезги демерай цIигел яз, халисан кьуьлерик вил кумаз хъфена зун.

     Агъзур йисара чи халкьди арадиз гъана къайдада кутунвай чи кьилин адет югъ-йикъандавай чIур жезвайди акунихъ пашман хьана зун...

 

•