"Самур" газет
1992-йисан январдиз Азербайжанда лезги чIалал газет акъатиз гатIумна. Им Азербайжандин лезгийрин уьмуьрда кьетIен вакъиа хьана.
Вичин тIвар чи Кьулан вацIалай «Самур» газетдин сад лагьай редактор журналист Фейруз Беделов хьана. Ада газетдиз регьбервал гайи 8 вацран къене газетдин 24 нумра акъатна. Гуьгъуьнлай искусстводин илимрин доктор Нуреддин Гьабибов газетдин редакторвиле тайинарна. Ада газетдин 21 нумра акъудна.
1997-йисуз четинвилер себеб яз кIвалах акъвазарнавай «Самурдиз» къелемэгьли Седакъет Керимова редакторвиле тайинарна ва ада газет кIеверай акъудун хиве кьуна. И карда адаз куьмек гун патал журналист Муьзеффер Меликмамедовни редактордин заместитель хьиз газетдив эгечIна. Ингье «Самур» кIвачел ахкьалдарун са акьванни регьят кар тушир. Ам цIийи кьилелай арадал хкана кIанзавай. Гзаф инсанар адакай девирдив кьадай газет хъжедайдан чIалахъ тушир. Четинвилер арадай акъудун, крар гуьнгуьна хтун патал пуд чIалал – лезги, азербайжан ва урус чIаларал акъудзавай газетда кIелзавайбур чпихъ ялдай макъалаяр чапна кIанзавай. КIвенкIве ада республикадин газет хьиз Азербайжандин газетрин жергеда лайихлу чка кьуна кIанзавай. Газетди халкьдин тарихдикай, медениятдикай, чIалакай, ацукьун-къарагъуникай ва маса месэлайрикай кIелзавайбурун рикIериз эсердайвал кхьена кIанзавай.
Лезги ва азербайжан чIаларал кардик кутур «Самурдин» мугьманар», «Чи хуьрер», «Самурдин» гафалаг», «Самурдин» мектеб», «Квез чидани?», «Чи сейлибур», «Самурдин» хкетар», «ЦIийи лезгияр», «КцIар, кцIарвияр», «Лезги чIалакай веревирдер», «Атун ава... хъфин ава», «Инсанар, уьмуьрар», «Редактордин гаф», «Чи агъсакъалар», «Машгьур лезгийрикай чаз вуч чизвач?», «Лезгияр вирина» рубрикайрик кваз гайи макъалаяр кIелдайбуру хъсандаказ кьабулна.
2000-йисуз «Самур» газетдин коллективди ва вишералди кIелзавайбуру газетдин 100 лагьай тилитдин юбилей Бакудин Р.Бегьбудован тIварунихъ галай Манидин Театрда гегьеншдиз къейд авуна. Мярекатда Азербайжан Республикадин милли сиясатдин месэлайрин советник Гьидаят Оружова иштиракна ва ада газетдиз чIехи тир къимет гана. Азербайжандинни Дагъустандин гьукуматдин органрин векилри, машгьур алимри ва журналистри, 40-дав агакьна газетринни журналрин редакторри, 11 къецепатан уьлквейрин кIелзавайбуру коллектив тебрикна. «Самурдин» гьакъиндай Азербайжандинни Дагъустандин 30-далай виниз газетри ва журналри кхьена, 6 телеканалди рикI шадардай малуматар гана.
2001-йис Азербайжандин вири чапдин органар патал гзаф четин йис тир. Гьа йисуз ва гьадалай виликан кьве йисан къене 250-далай виниз газетарни журналар кIев хьанай. Амма «Самурди» вири четинвилериз таб гана. Вацра кьведра акъатна газет. Ада кIелзавайбурулай 1247 чар къачуна. И карди газетдин агалкьунрикайни нуфуздикай хабар гузвай.
Алай вахтунда «Самур» Дагъустанда, Россияда, Эстонияда, Къиргъизистанда, Къазахстанда, Уьзбекистанда, Украинада, Туьркияда, Германияда, Америкадин Садхьанвай Штатра, Белорусияда, Швейцарияда, са гафуналди, 23 къецепатан уьлкведа кIелзава. Вичихъ агъзурралди кIелзавайбур авай «Самур» газетдикай 20 йисан къене чи машгьур алим, филологиядин илимрин доктор, академик Агьмедулагь Гуьлмегьамедова лагьайвал, халкьдин мефт, халкьдин мез хьанва.
Алатай йисара газетди икьван гагьди малум тушир чи тарихар, вишералди къагьриманар, шаирар, алимар, сейли ксар винел акъудна. Ада гьакIни чIехи тешкилатчивилин роль къугъвана.
«Самурди» ара датIана жегьил шаирарни кхьирагар агудна. 1997-2000 - йисара газетдин чинриз сифте яз 68 жегьил автордин эсерар акъатна. Алай вахтунда абурукай са шумудан кьилди ктабар басма хьанва. 2000 - йисуз редакцияди жегьил шаиррин эсеррикай туькIуьрнавай «Акъата шегьредиз» тIвар ганвай кIватIал чапдай акъудна. Газетдин кьилин редактор Седакъет Керимовади арадиз гъайи лезги чIалан курсара цIудралди жегьилри хайи чIалал кIел-кхьин чирна.
Газетди ара датIана хайи чIал хуьн ва вилик тухун патал женг чIугвазва. Гьахълу яз кIелдайбуру адаз чIалан женгчи лугьузва. Ада халкьдин гегьенш къатари рикIелай ракъурнавай 2000-далай гзаф къадим ва чи дегь чIалак акатзавай гафар арадиз хкана халкьдив ахгакьарна. Газетдин чинра цIудралди цIийи гафар арадиз атана ва гила абурукай чIалан пешекарри, кхьирагри менфят къачузва. «Самурди» юкьван мектебда гузвай тарсарин ери хъсанди хьун, учебникар чапдай акъудун патал алахъунар ийизва, талукь министерствойриз чарар ракъурзава.
Гьайиф хьи, вичихъ ихьтин агалкьунар авай газетдиз 1997-йисалай инихъ гьукуматди пулунин куьмекар гузвач. 24 йис я ам газетдин редактор Седакъет Керимовади вичин пулуналди акъудиз. «Самурдал» рикI алай са бязи ксари гузвай куьлуь куьмекралди лагьайтIа, газетдин проблемаяр гьял авун мумкин туш. Чапдин ва арендадин харжияр хкаж хьун себеб яз са шумуд йис я газет вацра садра акъатиз.
2012-йисан 18-мартдиз Бакудин Музыкадин Академиядин чIехи залда вичин 20 йисан юбилей гурлудаказ къейд авур коллектив газетдин 30 йисан юбилейдиз гьазур жезва. Ам 2022-йисан февралда къейд авун кьетIнава.
