Стихи в авторском исполнении

ЧУН ЛЕКЬЕР Я Загрузить

Лекь лагьана

Дегь чIавара чаз парада.

Лекь лагьана

Чаз жуванда, чаз чарада.

Чун лекьерив гекъигайд я,

КичIевилер чин тийидай.

Чаз лекьер хьиз килигайд я,

Кьил хураваз фин тийидай.

Чаз къуншиди лекь лагьана -

Дагъдин синел муг ийидай.

Чаз дустини лекь лагьана -

Цавун юкьвал руг ийидай.

Лекь лагьана

Сада хъуьрез,

Сада кичIез,

Сада хвешиз,

Сада течиз.

Гьич чалагъан лагьанач чаз,

Цавар рам авур.

Я къузгъундин тIвар ганач чаз,

Иви хъваз гьазур.

ТIиб лагьанач чаз садани,

Вилерни кваз ичIи, мичIи.

Чаз садани рангар чIулав,

Хуьруьз гъидай хабар чIулав

Пехъ лагьанач.

Чаз садани кIек лагьанач,

Вичел къару,

Такабурлу.

Ингье, ажузд

Акур чIавуз,

Хур виликна къал акъуддай,

Кьил виридлай вине кьадай,

Зайифбуруз кIуф ягъадай.

Лекь лагьана чаз вирида,

Кьакьанвилер рам ийидай.

Дагъларини, цаварини

Чун такурла гъам ийидай.

ЦIуд лекь агъзур къузгъундилай

ВикIегь жеда лагьана чаз.

Лекь акурла чалагъанни

МуьтIуьгъ жеда лагьана чаз.

Чун вуж ятIа

Чир хьанани,

Я лезгияр?

Лекь гафуни

Куь хиялриз

Нур гъанани,

Я лезгияр?

Чун дуьньядиз

Мад лекьер хьиз

Атун герек.

Чи дустариз,

Чи душманриз

Чун лекьер хьиз

Акван герек.

Чилин винел

Чун гьар чIавуз

Кьил виневаз

Къекъвен герек,

Итимвилихъ

Гелкъвен герек.

Гьикьван кIеве

ХьайитIани,

Лап рекьидай

Бередани,

Чун лекьер хьиз

Рекьин герек!

АКВАДА Загрузить

Вердиш я чун гьа жуванбур негь ийиз,

Вердиш я чун дуьдгъвердикай цIвегь ийиз,

Вердиш я чун кьантIадикай цIегь ийиз,

Жуван деве чаз пепе хьиз аквада.

Гьазур я чун тIимил лугьуз парадаз,

Гьазур я чун лакIаб ягъаз гьарадаз,

Гьазур я чун кьил агъузиз чарадаз,

Жуван чувал чаз рипе хьиз аквада.

Им вуч кар я, кару кьунва нуькI лугьуз,

Им вуч кар я, рекьекьилдиз цуьк лугьуз,

Къе чи чилер кIар-кIарзава чIук лугьуз,

Жуван накьвар чаз чепе хьиз аквада.

ИкI жедани виртIедик кьел кутуна?

ИкI жедани кIанидахъ хъел кутуна?

ИкI жедани кIвачерик эл кутуна?

Жуван гьуьлни чаз лепе хьиз аквада.

Зи къариб рикI татаб хьана, юзана,

Адахъ дердер амукьнатIа шазалай?

ХупI лагьанай са кьуьзека Кузуна:

“Жуван дагълар чаз тепе хьиз аквада”.

ЧIАЛАКАЙ БАЛЛАДА Загрузить

ПОЭМА

Сада зи рехъ атIана,

Ягьанатдив лагьана:

«Вуч чIал я чахъ авайди?

Жаваб це заз жуванди.

Ванер аку «тI»-завай,

Ванер аку «кI»-завай.

«ЦI»-яр аку, цIай галай,

«Къ»-яр аку, къай галай.

«Хъ»-диз килиг, пIузаррай

Акъудзава къал, гьарай.

Гаф юкьвалай кIарзава,

Рахайла туьд тIарзава».

Ада са агь чIугуна,

Мадни баян хъувуна:

«Авайвиляй ихьтин чIал,

Чун жен герек вири лал.

Ахьтин чIалар ава хьи,

Рагъ хьиз рикIиз я чими.

Ван атайла рам жеда,

Ван татайла гъам жеда».

Патан чIалар вине кьаз,

Секин хьанач ламатI кас.

Гагь хъуьрез, гагь чIагана,

Шумуд чIалал рахана:

- Садакайни чуьнуьхдач,

Субутизни алахъдач.

Зи гафар я вири гьахъ,

Бегьем тир чIал авач чахъ.

Я стха, за дуьз лугьун,

Регъуьзва заз рикIивай.

Ихьтин зуракI чIала чун,

Ийизва хьи, рекьивай».

Рахана ам датIана,

ЗатIни фагьум тавуна.

Чизвайди хьиз дегьнеяр,

Кутаз чIалак рехнеяр.

И ягьсуздан рикIевай,

Гафар эх жеч рикIивай.

Чанда лезги цIай аваз,

ИкI лагьана за адаз:

- Зи чIалакай аваз хъел,

Рахамир мад вун, киса.

Ви рахунри зи рикIел

Гъана хуьруьн са кьиса.

Алудиз хупI четин къар,

Чи хуьре са паб авай.

Залан шешел, залан пар

Ялдалди юкь какванвай.

Алахънаваз икI кьил хуьз,

Адан чара атIанвай.

Дуьньяд винел фагъирдиз

Гзаф зулум акунвай.

Тек са кардал шад тир ам,

Бахтлуди хьиз къецикай.

Алим хьанвай, дидедин

Лекьрез ухшар хцикай.

Ада фад-фад шегьердиз

Пай ракъурдай чIехидиз.

ГьакI ятIани веледди

Гьай гудачир дидедиз.

Гьич Аллагьдин саламни

Ракъурдачир яргъарай,

Сефил хьанвай дишегьли,

Чанда гьатна лал гьарай.

Ажуз къари пашман яз

ТIушунзавай тIалари,

Цава нуькIер иширдай

Адан дертлу чIалари.

Вилин ахвар квахьнавай,

Гьикьван чIав тир дидедин.

Ам гелерик цIигел тир,

Вичин хайи веледдин.

Рехъ хуьдалди галатна,

Йикъар-йифер алудиз.

Рух маса гай пулунив

Рекье гьатна Бакудиз.

Кьуна мадни пар, кула,

Аваз гьебеяр кщула,

Шегьер тирвал суракьна,

Хцин кIвализ агакьна.

Адан кIвал-югъ цIарцIевай,

Бахтавар тир хцин югъ.

Ингье рехи дидедин

АтIузвачир вилин нагъв.

Свас кефина, чагъинда,

Хтуларни вервецI тир.

Бес вучиз и дидедин

Туьтуьнай фу тефиз тир?

На лугьумир, гадади

Хъиляй пIузар жакьвазвай,

Адаз вичин диде къе,

Къекъвераг хьиз аквазвай.

ЦIуру пекер, цIуру шал

ЧIудгъун жезвай михьидиз.

Са къат алух авач жал,

Фикирзавай, къаридиз.

Вучиз ада къачузвач

ЦIийи валчагъ, цIийи пек?

ГьикI хьана и къариди

Гайиди я зазни нек?

Бес вучиз ам шегьерда

РахазватIа лезгидал?

Зун гьикI дуьшуьш хьайид я

И малкамут къаридал?

Лезги чIал ван атайла,

Физвай чиляй-чилериз.

Хва дидедив рахазвай,

Килиг тийиз вилериз...

Дидед пуд югъ пуд виш тIал,

Пуд йиф пуд виш дерт хьана.

ВучдатIани чин тийиз,

Ам кIевера акIана.

Кьуд лагьай къуз яралай,

ЦIар яна и кIвалелай,

Садазни чир тавуна,

Хуьр галайнихъ элкъвена.

Къураба хьиз квадарна,

Хайи велед, хайи тIул,

Гьатна месе дишегьли,

Акъат тийиз чандай фул.

Вилер гана

ЧIал кIевиз кьур,

Намус хвена

ТIвар чIехиз кьур,

Лезги чилин

Эл виниз кьур

Кьуьчхуьр Саид

Алаз рикIел,

Шел акьалтна

Дидед вилел.

«Ашукь Саид,

ЧIалар верцIид,

Лагь са мани,

РикIиз кIани.

Залум Мурсал

Жервал усал,

Чуьнгуьр кьуна,

КIела вуна.

И Ватандиз

ЧукIурай ван.

Ая зи чIал

Мадни кIубан.

АтайтIани

Пехъи Мурсал,

Дегиш мийир

На кIусни гьал.

Ада кьве вил

Акъудна ви,

Эха, эха,

Эха, Саид.

Чуьнгуьр гъиляй

Къакъудна ви,

Шехьа, шехьа,

Шехьа Саид.

Къанвай рикIиз

Вучда кьван цщу?

Канвай рикIин

Къаяр аку!

И манидик

ЦIарар кутур.

КIар кумачир

Зи гурарик

КIарар кутур,

ЗуракIбурук

Зурар кутур.

Зи баладин

Фал ахъая,

Лал хьанва ам,

ЧIал ахъая.

Чир жедайвал

Зи чIалан дад,

Лагь адаз са

Лезги баяд.

Зун уьмуьрдин

Къузадава.

ТIалди кьуна,

Сузадава.

Ашукь Саид,

Са макьам ягъ,

На чуьнгуьрдал

Заз са гъам ягъ.

Чандал алаз

Ван атуй заз

Лезги гафар,

ВерцIи аваз.

Зи къуьнелай

Къахчу парар,

Зи балкIандин

Къахчу пурар.

Хана хьи, зи

Уьмуьрд гурар.

Кьисмет я зи

Яргъал сурар.

Дерт чир хьана эл, уба

Дидед кьилив атана.

Хуьруьнвийри адан гьал

Хъсандаказ кьатIана.

Кьуд патахъ вил къекъуьрна,

Ада веси авуна:

- Квез веси хьуй балаяр,

Заз кимид я лугьумир,

И дуьньяда дидед чIал

Алапехърев вугумир.

ИкI тавуртIа, тахьайтIа,

АтIудач чи сузаяр.

ЧIал квахьайтIа, кьилел чи

Пара къведа къазаяр.

Садни хьи, сур авай пад

Чириз тахьуй хциз зи.

Адан хци гапурди,

Хер авуна рикIел зи.

И дуьньяда хайи муг,

Хайи диде къинихай,

Вичин хайи чIалакай

Негь авуна, синихай

Веледдикай Ватандин

Къванни тахьуй, миресар.

Аллагьди тIал гана заз,

Масдаз тагуй, миресар.

Кьуна чIулав цифери

А дидедин ахъа пел.

Ам кучукиз кIватI хьана

Вири уба, вири эл.

Йикъар-йисар алатна,

Дидедин сур куз хьана.

Адан чIехи руьгьдини

Гададин рехъ хуьз хьана.

Эхир са къуз хтайла,

Сада салам къачунач.

Хайи хуьре ламатIдиз

Са ахъа пел акунач.

Садани ам кваз кьунач,

Сада адаз ганач гьай.

Саки дуьньяд эхир тир,

Цавай чилел къвазвай къай.

КукIвар хьана чкIизвай

Хайи дехме акуна,

Вичин гунагь вуч ятIа,

Ам гъавурда акьуна.

Пуд югъ, пуд йиф алатна,

Адав садни раханач.

Дидедин сур гьинватIа,

Сада чка къаланач.

Жуванбурун арада

ЧIулав пехъ хьиз къекъвена,

Эхир чара атIана,

Ам шегьердиз хъфена...

***

Тамамарна и саягъ

За и гъамлу риваят.

Акур кар вилералди,

Аламат я, аламат.

Вучиз бязи ламатIриз

Чакай икьван хъел ава?

Чи Ватанда, чи чIала

Чи тарихдин гел ава!

Са халкь рекьин паталди

Азар, ажал герек туш.

ЧIал такIан тир веледри

ИкI сад садаз гуда тIуш.

И кьиса ван хьайила

Кьарай квахьна итимдин.

Килиг тежез садазни,

Кьил хуравай етимдин.

Дидед къадир течир кас,

Усалд туш чи хайи чIал.

Чи намусни, абурни,

Дамахни я лезги чIал!

ВерцIивиляй нез тежер,

Серинвиляй хъваз тежер,

КIанивиляй, кIанвиляй

РикIин къене тваз тежер

Я чIехи чIал, хъсан чIал!

Я верцIи чIал, масан чIал!

Зи дердериз вун хьтин

Авач мелгьем маса чIал!

* * *

Шумуд йис тир авачир захъ секинвал,

Шумуд йис тир и кьиса зи рикIевай.

За жуван дерт лагьана ваз, кIелдайди,

ТахьайтIа ам эхиз жечир рикIивай.

Гапурди хьиз зи рикI атIай хциди

Саврухар тир, тIурфанар тир, къал тушир.

Вуч хъсан тир вичин хуьре лезгиди

Кучукайди са диде тир, чIал тушир...

ХЦИЗ Загрузить

Зи хва велед, гада велед,

Заз атуй ви къада, велед.

Ви кIваче са цаз акIайтIа,

Зи рикI тIалди кьада, велед.

Ви кар-кеспи дуьз тахьайла,

Завай ваз къуьн гуз тахьайла,

Вун паталди куз тахьайла,

Зи тан, зи чан тIада, велед.

Вун зи дагъ я, зи арха я,

Къилих векъид, гъил захад я,

Дерт аватIа, заз ахъая,

Ваз секинвал къведа, велед.

На уьмуьрда мийир суза,

Уфтан хьухь вун, рамна къуза,

Вун паталди датIана за,

Мураддин ник цада, велед.

Экв хьурай вун жуван кIвализ,

Алахъ мийир ккIиз, къализ,

ХьайитIа икI девран гьализ,

Геж жемир вун, фада, велед.

Дуст яхъ жувахъ рикI кудайди,

Эверайла “гьай” гудайди,

Ферли хцин гел дигайди,

Кутугайди жеда, велед.

Кьил аюх хуьх, чанни пайгар,

ГьакI ракъурмир атай йикъар,

ТахьайтIа зи вилин накъвар,

Зулун хар хьиз къвада, велед.

Кьве гьил авайд жедан кесиб?

Лекьрез лукIвал тахьуй несиб,

Кьегьал хци дидед веси,

Даим рикIел хуьда, велед.

ВЕРЕВИРДЕР Загрузить

Жегьилдахъ, кьуьзуьдахъ сабур ахквазмач,

Садбурун хъилерин гъал рапиналла.

Абурлу бендедихъ абур ахквазмач,

Мукьвадан, яргъалдан мез цациналла.

Къалар акъатзава къе багьнадилай,

Гьалар какахьзава са тегьнедилай,

Хуш гьиссер ахквазмач чи дегьнедавай,

Нехишар чIур хьанвай гам табиналла.

Кьуьгъуьр хьиз гьахьнава мукара вири,

Рахазвай гафарал эцигиз кири,

Майваяр харчи яз, хьанватIа кIири,

Багъларин хваларин яд сафуналла.

Хъсанвал ая на тахьана галат,

ТавуртIа тек садрахъ, хкудиз гъалатI,

ХкIурда рикIихъ ви, хьана гьавалат,

Адетдин кар я им, пас ракьуналла.

Ашкар я виридаз къе пулунин сир,

Хьанва хьи, гзафбур нефсинин есир,

Аялар чида заз гафун иеси,

Итимар ава хьи, виш гафуналла.

Кьисметдихъ галазди къугъвамир кIинтI-лаш,

Агудмир вуна гьич чапхунни тараш,

Гьикьван хьайитIани кIвалахар фараш,

Виридан шелни хъвер са гъапуналла.

Вучда бахтуникай ганвай капаваз,

Адетдин кар хьанва рахун къаб алаз,

Руьгь авай виш инсан жагъидач хьи, ваз,

Къе гзаф ксарин кьил руфуналла.

РикIелай алудна икI элни уба,

Авач са гунагь кар ийизвайд туба,

Табдихъ дуван авач, на виш таб ая,

Садав къе дин гумач, сад купIуналла.

Фикирри гатайла ви ракIар гъафил,

Дертлудиз рахада гьиссерин кфил,

Дуьньядин адет я атунни хъфин,

Сад даим мяфедал, сад кьепIиналла.

Гьар жуьред инсанрив ацIанва дуьнья,

Михьивал амачиз, кьацIанва дуьнья,

Гьарада жезмай кьван ацанва дуьнья,

Гьавиляй къе адан чан табуналла.

САМУРДИН ВАЦI Загрузить

Рагъ эхъвезва ви ятара,

Экуьн хийир, Самурдин вацI!

Са хабар це а патарай,

Зи квахьнавай сабурдин вацI!

Гьикьван гагьди гелкъведатIа,

И тамарихъ, тепейрихъ зун?

Вучиз икьван цIигел ятIа,

Ви каф алай лепейрихъ зун?

Чи гъамарин сел яни вун,

Ван кутуна алахьзавай.

Лезги чилин шел яни вун,

ЧIехи гьуьлуьхъ какахьзавай.

Ваз минет хьуй, зи хайи чил

ИкI кьве патахъ паймир вуна.

Чун дуьньядин ватан течир

Ватансузриз таймир вуна.

Варз эхъвезва ви ятара,

Няни хийир, Самурдин вацI!

Чи тIалариз ая чара,

Эй зи халкьдин абурдин вацI!

ЛЕЗГИ ТIВАРЦIИН ЭКВ Загрузить

Зал тIамгъаяр алкIидайд туш,

КичIе хьана галкIидайд туш,

Зун рекьелай элкъведайд туш,

Рекьер залай элкьвейтIани.

АтайтIани кьилел къаза,

Ийидач за садрахъ суза,

За жуван халкь гудач маса,

Кьуд патахъай чуькьвейтIани.

КичIе гару тIурфан гъидач,

КичIе цавай харар къвадач,

КичIе цIаю Алпан хадач,

Цавар чиле акIайтIани.

Ватан рикI я, пай жедачир,

Са куьнизни тай жедачир,

Им вуч ван я - гьай жедачир,

Эллериз чав чкIайтIани.

Акъатда мад зун кIеверай,

Акъуд жедач зун къекъерай,

Тахьурай чахъ къекъверагар,

Вири дуьнья къекъвейтIани.

Яд хкведач чIуру хулаз,

Чим акъатдач къайи къулаз,

Лезги тIварцин экв бес я заз,

Эквер вири туьхвейтIани.

«ЛЕЗГИНКАДАЛ» ИЛИГА Загрузить

Ягъ, я стха, «Лезгинкадал» илига,

И макьамдин аламатдиз килига.

Далдамдинни зуьрнедин ван атайла,

Адан аваз зи дамарра гьатайла,

Чил зурзада, зи кIвачериз звер къведа,

Шад жеда зун, зи вилериз хъвер къведа.

Ягъ, я стха, «Лезгинкадал» илига,

Ви ялавдик куькIуьра зун, алуга.

Элкъуьра зун, гелкъуьра зун, галуда,

Вири дердер зи рикIелай алуда.

Хажалатар пара хьанва зи чанда,

Гъариб я зун жуван хайи Ватанда.

Лезги стха, «Лезгинкадал» илига,

Чун гьин йикъаз аватнатIа килига.

Вич вуж ятIа рикIел алач парадан,

Кьегьал ксар пурчук хьанва чарадан.

Ягъ, «Лезгинка»! Шехьа, цIвагъа, гьарая!

Вичин сихил чизмачирбур пара я.

Ягъ, «Лезгинка», чи фикирар зурзура,

Чи рикIерин живер, муркIар цIурура.

Хура рикI ваъ, къван авайбур жагъура,

Япа кичIе ван авайбур юзура.

Кьуд патахъай вири канва лезгияр,

Вучиз икьван усал хьанва лезгияр?

Са тIвар ама лезгидилай, са макьам,

И дуьньяда авач ихьтин чIехи гъам.

Руфуна фу, тандал пекер ала чи,

Гъилера гуж, чанда такьат ава чи.

Гьеле хьи, чаз бубайрин кIвал амазма,

Гьеле хьи, чав дидедин чIал гумазма.

Лезгивилин маса лишан аматIа?

Чи рухвайрихъ яраб гьунар куматIа?

ТахьайтIа чахъ чIехи къванер галукьда,

Чун чи чилел чил амачиз амукьда.

ЧIулав бахтар несиб жеда йифера,

Гьамишалух акIида чун кIевера.

Амукьда чун цирибар хьиз кIвачерик,

Акатда чун чан аламаз накьварик.

Ягъ, чан стха, «Лезгинкадал» илига,

Ахъая вил, на кьуд патахъ килига.

Къе са зурба пар ава чи далуда,

Ксанва чун, ша ахварай авуда.

Чир хъия чаз чун гьим ятIа, вуж ятIа,

Элкъуьра чун, лезги хъия, жедатIа!

КIАНЗАВА ЗАЗ Загрузить

АцIанва рикI цавал зулун цифер хьиз,

Марф хьана, сел хьана къваз кIанзава заз.

Дердерин, гъамарин шеле залан я,

КIемер кьаз, дуьзендал гъиз кIанзава заз.

Кьил квахьай гарари басрух гузва мад,

Гьавада гьатнава кIуь накьвадин дад,

Виш агъзур риг1 туна алатнава гад,

ХъуьтIуьн къуз гатун риг хуьз кIанзава заз.

Зи кьарай атIанва сада гуз эвер,

Гъанва зи гьиссерал алуд тежер звер,

Уьмуьрдин кIвачерик акатнава звер,

Катзавай, физвай къар кьаз кIанзава заз.

Гзаф тIимил хьанва бахтунин паяр,

Элкъвезва руьхъведал ялавар, цIаяр,

Кваз такьаз уьмуьрдин саврухар, къаяр,

И муркIар, муркуцIар хаз кIанзава заз.

Гъариб яз акъатна зун яргъал рекьиз,

Секинвал жагъуриз зи тIазвай рикIиз,

Цавара гел тадай Хважамжамди хьиз,

Дуьньядал жуван гел таз кIанзава заз.

ЗУН Загрузить

РикIи завай хабар кьазва: - Вуж я вун?

- ТIвар алачир гьиссерин варар я зун.

Йифиз-юкъуз гьарай кутаз алахьдай,

Секин тежер, ргазвай чарчар я зун.

Зун сакIани гьатзавач хьи, кIалубра,

Икьван чIехи дуьньядизни дар я зун.

КъарагъайтIа садавайни хуьз тежер,

КIалуб течир, часпар течир гар я зун.

Зи цIаярал яд иличиз алахъмир,

Ялав галай, гурва галай хьар я зун.

Са халкьдин фак дад кутадай, тIям гъидай,

Фад дакIунна геж элякьдай гъвар я зун.

Фад ацIана, фад къвана, фад алахьдай

Гатун юргъ я, марф какахьай хар я зун.

Саврухариз викIегьдаказ таб гудай,

Чуьлдин юкьва ялгъуз амай тар я зун.

Зи кIелдайди, зи гьал хабар кьадайди,

Ваз акI жемир гзаф бахтавар я зун.

Секинвилик, регьятвилик гелкъвезвай,

Са бахтсуздан вилерин накъвар я зун.

Жумун тарал хъипи хьана аламай,

Кьакьан хилен атIуз тежер бар я зун.

Са макьамдихъ тамарзу тир, вил галай,

Сим атIана зарул хьанвай тар я зун.

Илгьамдикай шумуд кIеле раснавай

Куьтягь тежер амаратдин вар я зун.

Гафаривди вири дуьнья рам авур,

Са шаирдин зуракI амай цIар я зун.

Къе хайи чIал жуван вилин нине хьиз,

Хуьн тавуртIа, зи ватанда хар я зун.

И дуьньяда гьамишалух амукьдай,

Лезги халкьдиз са заридин тIвар я зун.

ВАЗ ВУЧ ХЬАНВА? Загрузить

Ваз вуч хьанва? - Хабар кьуна

Сада садан гьалдикай.

Аян хьанвай садаз садан

РикIе авай тIалдикай.

Пуд гафунин суьгьуьр аку,

Ваз вуч хьанва? - жузазвай.

Мили гафар ван хьайидан

РикIни цуьк хьиз юзазвай.

Хъуьтуьл ванци гъам цIурурна,

Хажалатар чукурна.

Чи бубайри дуьз лагьанай:

Гафуни ракь какурна.

Лукьмандивай тежедай кар

Гафарилай алакьна.

Абур багьа дарман хьана,

Начагъ касдив агакьна.

Эй инсанар, дертлу ксар

Кваз такьуна алатмир.

Ваз вуч хьанва? - жузун патал,

Са чIавузни галатмир.

Ваз вуч хьанва? - суал гана,

Дертлу касдив агата.

Асул инсан лугьуда квез,

РикIе регьим аватIа.

Лугьумир хьи, вахт гьинвайд я,

Патан касдиз чан-рикIдай.

Куь рикIени илифда гъам,

Гьал гьикI хьурай гъарикIдан?

Хъсан, мили къилихралди

Кьезилара дуьньяд пар.

И дуьньяда гьич садрани

Садан рикIни тахьуй тIар.

ГУМ, ГУМ Загрузить

Гум, гум, зал къвемир,

Далдам алай къавал вач.

Гъам, гъам, зал къвемир,

Чил гадара, цавал вач.

Циф, циф, зал къвемир,

Тежедайвал чIимел, вач.

Йиф, йиф, къал мийир,

Яргъал хуьруьн кимел вач.

Нагъв, нагъв, зал къвемир,

Алцурариз, марф лугьуз.

Жуван чIалар зав гумир,

Элиф лугьуз, гьарф лугьуз.

ТIал, тIал, зал къвемир,

Яргъи ийиз фикирд рехъ.

Вач, вач, алад вач,

Амач захъ на лугьур регъв.

Дерт, дерт, зал къвемир,

Аман амач зи чанда.

Дерт, дерт, зал къвемир,

Вун авачир пIипI кIанда.

Гум, гум, къачу гъил,

Зи вилериз гъимир нагъв.

Гум, гум, атIутI вил,

Зи гьиссериз гумир тIагъ.

Гум, гум, зал къвемир,

Зи рекьера къекъвемир.

ИЕРА Загрузить

Иера, чан Иера,

На бадедиз эвера.

Зи кIаниди, гьалалди,

Жуван хайи чIалалди

ВерцIи гафар лагь на заз,

Це са ширин пIагь на заз.

Иера, чан Иера,

Бадеди и гъилера

Ваз цIийи мах рахада,

Вун захъ авай багьад я.

Акъудда вун цавариз,

Тамаризни сувариз.

Зи гафарихъ хъсандиз

Яб акала, масанди.

Сад авай, сад авачир,

Булахдиз яд авачир.

Вун булахдин яд хьана,

Вун зи сивин дад хьана.

Дуьньяда ви авач тай,

Чан зи тайлункI, чан зи тай.

Иера, чан Иера,

Зи гафара, шиирра

Я вун марвард кIурукI руш,

Акъваз жеч ви хурук руш.

Илигнавай къелем зи,

Чан куьлуьди, целем зи.

Чан зи курум - рикI алай,

Чан зи мурад - рикIевай.

Мани лугьуз милидиз,

Чан-рикI ийиз лилидиз,

Вич чIехидай кьазвайди,

Тешер «бицIек» хуьзвайди.

Нинийриз на кьамир гьад,

Я бадедин лацу кард!

Иера, чан Иера,

Жуван саягъ кьуьлера,

Чан зи бала, баладин,

РикI алайди бубадин,

Фурут галай фарфалаг,

“Квар-кварзавай” кварквалаг,

ВерцIидакай хъверзавайд,

Хару жезвайд къвердавай.

Иера, чан Иера,

Эквер къугъваз вилера,

Хьухь гьамиша шад, хтул.

ЧIехи хьухь вун фад, хтул,

Жуван хци ванцелди,

Жуван верцIи мецелди

Эвера заз, эвера,

Иера, чан Иера,

На бадедиз эвера.

Бадеди ваз гьай гурай,

Чинеба са пай гурай.

Иера, чан Иера,

Къе зун ийир-тийир я,

Вун бадедив агата,

Валай хъсанд аватIа?

Гайи Гъуцард мад гурай,

Вун хьтин кьуд-вад хьурай.

Иера, чан Иера,

На бадедиз эвера.

ЛЕЗГИ ЧIАЛ Загрузить

ЦIийиз чIалал акьалтзавай аял хьиз,

Йифиз-юкъуз рахазва зун, рахазва.

Лезги чIалан гьар гафуни кфил хьиз,

Ширин макьам ягъизва заз, ягъизва.

Булахри хьиз шуршурзава зи чIала,

Гьар элифдал рикI ацIудай ван ала.

Инжияр хьиз икI сад садахъ акалай,

Багьа хтар жагъизва заз, жагъизва.

Яргъи руш хьиз гьар гафунихъ ирид нав,

Гьар навунихъ ирид бере, ирид чIав.

Ам хуьх лугьуз, аманат яз ганва чав,

Алпандин чIал авазва чахъ, авазва.

ФУ МЕТIЕЛЛАЙ ИТИМДИЗ Загрузить

Шкьуьнт хьиз чеб акъатай

Къаб такIан тир ксари,

Чпин «верцIи» гафарив

Алцурариз, кьасариз,

Терездал таз къе виждан,

Маса гузва чил, Ватан.

Са тIуб кьванвай печатдихъ

ЧIехи са халкь дегишда.

Сада ягъай синтIариз,

Паб-аялни багъишда.

Фу метIеллай итимдиз

ГьикI лугьуда итим я?

Ирид арха хьайтIани,

А кас валлагь, етим я!

ГьакI ятIани ада вич,

Къагьриман хьиз тухузва.

Чуру, спел чкадал,

Бармак алаз къекъвезва.

Миллет маса гузвай кас,

Я вун ният чIуруди.

Ваз итимвал гъидайд туш,

Бармакдини чуруди!

ХВАНАХВА Загрузить

Са хванахва чида заз -

Лезги чIал ван хьайила

Жеда пурчара гьатиз,

Гзаф яргъариз катиз.

Са хванахва чида заз -

Са лезги акур чIавуз,

ЧIал течирд хьиз лал жеда,

ТIакIвада ам, ял жеда.

Са хванахва чида заз -

Лезги тежен патал лап

Бади жеда, кур жеда,

Са хапIадин тщур жеда.

Са хванахва чида заз -

ЧидачиртIа хъсан тир.

Чи чили ихьтин бегьер

ГъаначиртIа хъсан тир.

ЗУН КЪАЯ Я Загрузить

Зун секинар мийир куьне, кьегьалар,

Кагьалривай чIур жедайд туш зи гьалар.

Ван хьурай квез, лезги хуьрер, магьалар,

Зун къая я, тухуз тежер гарувай.

Зи душманар - къаннивад къан чупазар1,

Аваз хьурай яргъи ийиз тапасар,

Кьил хуьзва за, кьабул тийиз къапазар,

Къаядиз вуч ийиз жеда гарувай?

Бязибуру гафар лугьуз кьаракан,

Агалдарна зи гуьгъуьна пара къван,

Заз Аллагьди сабур ганва пара кьван,

Къаядлай вуч алуд жеда гарувай?

Зи цукIар гваз къугъвазвайбур машайрив,

Зи хъен гатаз элкъвенва хьи, лашарив,

Къе парабур муьтIуьгънава кашарив,

Къая муьтIуьгъ ийиз жедан гарувай?

ТIвар жузамир, муг жагъурмир зи тIалдин,

Пара хьанва зи чиниз рак агалдинд,

Секинвилиз килиг мийир зи гьалдин,

Къаяд хура къваз жедани гарувай?

ЗАКАЙ ХЪЕЛИЗ ВУЧ АВА КЬВАН? Загрузить

Захъ муг амач, диге амач,

Закай хъелиз вуч ава кьван?

Чан лугьудай диде амач,

Закай хъелиз вуч ава кьван?

Алукьнава четин бере,

ЧкIизва хьи, рикIин чIере,

Ялгъуз амай гъамдин кьере,

Закай хъелиз вуч ава кьван?

Астар чин хьиз аквазвайдаз,

Къал галайнихъ чуквазвайдаз,

Гъуцарни кваз чIакьвазвайдаз,

Закай хъелиз вуч ава кьван?

Къакъатнава хиялрин лац,

Хуьз хъижезвач гьиссерин вацI,

Девранди къе гузватIа кьацI,

Закай хъелиз вуч ава кьван?

Какадармир на цуькни хъач,

Булахдин циз лугьумир тIач,

Зун къе ава, пака амач,

Закай хъелиз вуч ава кьван?

ДАГЪДИН СИНЕЛ Загрузить

Акъваз мийир дагъдин синел,

Маргъал къведа руш, ви винел.

Цуьк пара яз аскIан ценел,

Вуч ава ви кьакьан синел?

Цуькверал рикI алай суна,

Цуькверикай вучда вуна?

Вун жув цуьк я, гъилел кьуна,

Ни чIугван за дагъдин синел.

Лекь хьиз элкъвез чархарилай,

ЦIар ягъамир яргъарилай.

Зи хиялрин махаравайд,

Илифдачни ашкъид чилел?

Залан жеди, квар кьамир на,

Чи арада свар твамир на,

Са масадан тIвар кьамир на,

Хуьда за вун рикIин къене.

И цуькверин суваризди,

Акъатин чун чIафаризди,

КIанивилин цаваризди

Хкаж жен чун дагъдин синел.

ЯРАН РУШ Загрузить

Яран сувар алукьнава, Яран руш,

Зазни рикIе са тIалабун ава хир.

Яран шагьвар галукьнавай Яран руш,

Мурад кьилиз гьикI акъудин, ая чир.

Яран сувар кутуграй чаз, Яран руш,

РикIи кьунвайд кьисмет хьурай гьарадаз.

Ша лагьайтIа, къведани заз, Яран руш,

ТахьайтIа вун гузвани лагь, чарадаз?

Яр атанва, килига заз Яран руш,

Суваб жечни вун хьайтIа зазЯран свас?

Бармак тунва ви бахтавар ракIарихъ,

Рекье тур зун на суварин паяр гваз.

ЧИДАНИ? Загрузить

Ваз бахтлувал вуч шей ятIа чидани?

Кьил эцигна шехьин садан метIерал!

Ви вилерай юргъар къвайла а сада

Гъил элкъуьрин ви цIвелерал, мегерал.

Ви накъварай кьатIун цIугъар, гьараяр,

Кьезиларин ви дердерин хараяр.

Ваз вуч чир хьуй я бахтавар, хару яр,

Садаз бахт я, кьил тан садан метIерал.

АвайтIа сад - зи фикирриз дад гудай,

Зун рахайла гаф тIатIана яб гудай,

Къарих касдиз са цIиб къайи яд гудай

Булах жедай закай къацу векьерал.

Ни лугьуда зун мурадрин гатава?

Зун уьмуьрдин РагъакIидай патава,

Бахт суракьдай зун хьтинбур мад ава,

И дуьньядин гьяркьуь, шуькIуь рекьерал

ЧИЛЕРАЛ АВАТМИР Загрузить

Жузамир зи гьалар, жузамир вуна,

Лугьумир, ви хиял яргъарава куьз?

Са лезги маниди хъуьтуьларна рикI,

Завай вилин накъвар хуьз жезамач, хуьз.

Жузамир рагъданин ялгъуз береда,

Зи чкIай фикирриз илифнатIа гьим.

Хиялри саврух хьиз юзурзава зун,

Гьиссериз сакIани акъатзавач чим.

Жузамир, цифер куьз элкъвезва залай,

Жузамир, куьз дар я мурадрин рекьер.

Са гъвечIи аял хьиз, чепелукь кьадай,

Бахтуник калтугиз жедани мегер?

Жузамир, вучиз рикI къариб хьанва икI,

Гьатнавай хиялрин мад сал кирида.

Са лезги манидив зун ширзавай руш,

Яраб ихьтинд я жал гъамар виридан?

...Са чара дуьньядин ава навара,

Илигна манидал са лезги тават.

Са ширин ашкъидин ава цавара,

Минет хьуй, чилерал аватмир, ават...

ДУЬНЬЯ Загрузить

Дуьзд - дуьзендал амукьзава,

Дуьздахъ дуьз тIвал галукьзава,

Дуьзд - дуьз рекьел алукьзава,

Шумуд на икщ канва, дуьнья.

Какурбуру какурнава,

Такурбуру тIакIурнава,

НефсетIбуру чукIурнава,

КукIвар хьана фенва дуьнья.

Квадарнава мизан-терез,

ЯпатIвилер хьанва мерез,

Мелгьем авач ихьтин хирез,

Нагьахъбур гьахъ хьанва дуьнья.

Кьиляй-кьилиз виш тапарар,

На цазвайбур - пис хабарар,

Гьавиляйни ви часпарар

Эхиз тежез цIвенва, дуьнья.

Заз гузвай фу муханд ятIа,

Вид тарашун, чухван ятIа,

Чан аламаз тухун ятIа,

Вучиз зун мул1 хьанва, дуьнья?

КЦIАР Загрузить

РикIиз чими, вилериз хуш,

Маса диге захъ авайд туш.

Гардан кьуна жедан аруш,

Гьар акурла диде КцIар?!

Вун зи мурад, ширин хиял,

Зи дамахар валди я, вал.

Ви чанда тIал, ви кьилел къал,

Такурай заз ади, КцIар.

Вун зи ашкъ я, зи кузвай рикI,

Садрани зун тамир гъарикI,

Ви муьгьуьббат ргаз хьуй икI,

Зи танда, ивида, КцIар.

Бахтунилай я зун рази,

Вун фу я зи, вун зи рузи,

КIан я рикIиз, хтулриз зи,

ХьайитIа вун баде, КцIар.

Зун ви муква нуькIерин сад,

На чирна заз кьакьанрин дад.

Ви къужахдиз хкведа мад,

Атайла зи вяде, КцIар!

ГАФ АВАЧ Загрузить

И дуьньяда гьалин лугьуз шад девран,

Са бендедин мурад ятIа ви гъил кьан,

Ви япара мани ятIа адан ван,

И дуьнья хупI иерди я, гаф авач.

Цуьквер вири ахъа жеда вун патал,

Риг алахда илгьамди гуж гун патал,

Кьуьд яргъализ, гатфар хуьзвай вун патал,

Аламатар ви ярдинд я, гаф авач.

Са гъиле цIай, са гъиле яд авайди,

Са пата кьуьд, са пата гад авайди,

Жагъидач ваз ви ярдин дад авайди,

Ам шелни я, ам хъверни я, гаф авач.

Садан хатур хайитIа на, геж мийир,

Гевил кьадай саягъни, дуст, ая чир,

Муьгьуьббат я и дуьньядин дад, хийир,

Ам гужни я, ам зверни я, гаф авач.

Регъуь жемир, я инсанар, лугьуз чан,

Муьгьуьббатдив ацIурай куь руьгьни тан,

АкI хьайитIа деврандивай жеч дуван,

Хаз тахьана садан перни, гаф авач.

ДИДЕДИН ЧIАЛ Загрузить

Зи гафарихъ яб це, зи хва,

Лезги чIалав аламат гва.

Гьатун патал и ашкъ чанда,

Вун адан цIу кана кIанда.

Ваз хайи чIал кIан хьухь, зи хва,

Ам диде хьиз на хуьх, зи хва.

КьатIутI вуна адан сесер,

Ийидайвал рикIиз эсер.

Кь - кьегьалвал ви лишан я.

КI - кIвалевай ви хизан я.

Гь - гьунарар чи бубайрин.

Хъ - мехъерар чи убайрин.

Хь - хьар я чи дигедавай.

ЧI - чIал я чи меце авай.

ТI - тIалар я чна чIугур.

Къ - къеле я Шагьдагъ лугьур.

Уь - уьмуьр чаз Гъуцарин пай.

Гъ - гъвар я чи руьгьдик галай.

ЦI - цIай я чи рикIе авай.

ПI - пIир я чи, Ватан лагьай.

Гьар гьарфунихъ ава аваз,

Гьар гаф мили шиир я ваз.

Хайи чIалан суьгьуьрдаваз,

Уьмуьр гьала бахтавар яз!

БАХТ Загрузить

Авазва зун алакьдайвал алцуриз,

Саядай кьаз, аялдай кьаз вирида.

Зи шад гьиссер, бахтлувилер къакъудиз,

Кутазва хьи, хажалатрин кирида.

Авай гъамар тIимилди хьиз арада,

Хажалатар жагъурда мад жуваз за.

Ярар-дустар къугъвадайла пуларив,

Зун гьиссерив, зун хиялрив къугъвада.

Акьан тийиз заманадин гъавурда,

Ама къе зун виридалай гуьгъуьна.

Какахьнавай зи кIвалахар, зи крар,

Кухтаз жезмач гьич сакIани гуьнгуьна.

Йифиз-юкъуз кIвалахда за чIижре хьиз,

Алахъда икI цуькверикай ийиз вирт.

ГьакI ятIани авайди зи киледа,

Фикирар я, хажалат я, садни дерт.

Гелкъведач зун къизилрихъни къашарихъ,

Зун хьтиндаз и девлетрин жеч къадир.

Агъзур жуьре нямет авай дуьньяда,

За къелемдиз бахш авуна зи уьмуьр.

Гьич асантдиз гьалтач дустар, ризкьи зал,

Четинвилив жагъанвайд я заз зи тахт.

Вахтунихъди галтугда зун датIана,

Зун паталди ам я девлет, ам я тахт,

Захъ кхьидай вахт аватIа, бахт я, бахт!

ВАЗ ВУЧ ХЬАНВА? Загрузить

Ваз вуч хьанва? - Хабар кьуна

Сада садан гьалдикай.

Аян хьанвай садаз садан

РикIе авай тIалдикай.

Пуд гафунин суьгьуьр аку,

Ваз вуч хьанва? - жузазвай.

Мили гафар ван хьайидан

РикIни цуьк хьиз юзазвай.

Хъуьтуьл ванци гъам цIурурна,

Хажалатар чукурна.

Чи бубайри дуьз лагьанай:

Гафуни ракь какурна.

Лукьмандивай тежедай кар

Гафарилай алакьна.

Абур багьа дарман хьана,

Начагъ касдив агакьна.

Эй инсанар, дертлу ксар

Кваз такьуна алатмир.

Ваз вуч хьанва? - жузун патал,

Са чIавузни галатмир.

Ваз вуч хьанва? - суал гана,

Дертлу касдив агата.

Асул инсан лугьуда квез,

РикIе регьим аватIа.

Лугьумир хьи, вахт гьинвайд я,

Патан касдиз чан-рикIдай.

Куь рикIени илифда гъам,

Гьал гьикI хьурай гъарикIдан?

Хъсан, мили къилихралди

Кьезилара дуьньяд пар.

И дуьньяда гьич садрани

Садан рикIни тахьуй тIар.

ТАХЬАЙТIА Загрузить

Къуьл авачтIа регъв жедач,

ЦIай авачтIа руьхъ жедач,

ТIазвай рикIиз рехъ жедач,

Гъил кьадай сад тахьайтIа.

Риб чуьнуьхмир шешелда,

Дерт, авайда эчIелда,

Ишеда вун, ишеда,

Пад хуьдай сад тахьайтIа.

Ви дердери гуда цIир,

Какахьда вун, тежез чир,

Ахъай жедан рикIин сир,

Яб гудай сад тахьайтIа?

КIар кумачиз гурарик,

Амукьда вун варарик,

Йиф чIичIда на гарарик,

РикI кудай сад тахьайтIа.

Къизилгуьлдихъ цаз кIанда,

ЯтIани ам кьаз кIанда,

Яргъи уьмуьр низ кIанда,

Дад гъидай сад тахьайтIа?

ЧИ ГЕЛЕР Загрузить

Гам ришазвай иер баха,

Ви гамунин навар пара.

Ваз храдай чешни гзаф,

Заз лугьудай гафар пара.

На алахъна гъаларикай

«Фур» хразва, «Саф» хразва.

За алахъна хафарикай

Шумудни са гаф хразва.

Ви сумагдин ярашух я,

Бубуярни мулдин цуьквер,

Зи гафарин халичада

ТIимил хьанва лацу эквер.

Ви гамунай хъуьреда заз

Хайи чилин вири навар.

Зи гамунай аквада ваз

Хайи халкьдин четин чIавар.

Ви чешнийри безек гуда,

Шумудни са халичайриз

Зи шиирар садра къведа

И дуьньядиз инсанар хьиз.

Зи шиирар масан я заз,

Ваз кIани я жуван гамар.

Ваз гам атIун суварар я,

Заз гьар шиир рикIин тIалар...

ЯРГУНАТ Загрузить

Экуьн яру яралай

«Яр» булахдал яр алай.

Заз Яргуна са иер

Яр акуна яралай.

Ярдин тIвар Яргунат,

Ярдин кIвал Яргуна.

Яр авай Яргунай

Гьиниз фин яр туна?

Чилер-цавар заха хьухь,

Гъверигъверар ахъа хьухь.

Я Яргунин иерди,

Ша зи вахаз баха хьухь.

АХВАР АВАЧ ВИЛЕРА Загрузить

Кьуланфер я, ахвар авач вилера,

Галукьзава япарихъ ви ван, диде.

Кьарай квахьна, сабур квахьна ава зун,

Заз са ширин мах ахъая, чан диде.

Хъуьтуьлдаказ кап алтада баладал,

Ксурдайвал ви гъилерин ифинди.

Акъуда зун и мичIерай, жедатIа,

Фикирарни гъамар гъун я йифенди.

ЛуькIуьна зав мили-мили гафарив,

ЦIигел я зун, тамарзу я вахъ, диде.

За гьикI лугьун, дерт тежервал ви рикIиз,

И дуьньяда жагъизмач хьи, гьахъ, диде.

ЦIигел я зун, ви метIерал туна кьил,

БицIекди хьиз са вил-ахвар авуник.

Ви ширин гьуьм, ширин нефес, ширин ял,

Ви верцIивал и дуьньяда ава нихъ?

Пехил я зун, пехил я зун виридал,

Ксанва эл, чилер, цавар ахвара.

Ша зи гьалар хабар кьуна хъсандиз,

Туьнбугь ая, зун ахмура, авхара.

Инадзава, гьад кьазва заз фикирри,

Вуж ава захъ лугьудайвал “чан” диде?

Йиф яргъи я, вун яргъал я, зун ягъал,

Къвезвани лагь, ваз баладин ван, диде?

ТАХСИР Загрузить

Им вуч кар я, михьи рикIе

Лугьуз тежер звал жеда хьи.

Женг чIугуртIа халкьдин рекье,

Ви кьисметда тIал жеда хьи.

Им вуч кар я, тIвар хвейидан

Умуд яван фал жеда хьи.

Къал акъудиз кис хьайидан

ЦIегьрекайни кал жеда хьи.

Им вуч кар я, зи аш хапIа,

Зи багъ чкIай сал жеда хьи.

За хъсанвал авур сада,

Заз писвализ къал жеда хьи.

ЦайитIани къизилдин тар,

АвуртIани виш хъсан кар,

Ала лугьуз лезгидин тIвар,

Мадни тахсир чал жеда хьи.

ЖЕРИ КРАР Загрузить

Жери крар хьана вири,

Мад хъжедай вуч ама кьван?

Селдин хурук акатна чун,

Мад кьежедай вуч ама кьван?

Жери крар жериди тир,

Нехир хьана рамагдикай

Чав макьамар ягъиз тазва,

Кфил ийиз чумакьдикай.

Жери крар жериди я,

БалIан кьамир земекIдикай.

Дагъдин кукIвал лув гайида,

Муг ийидан демекдикай?

Жери крар жериди хьуй,

ВацI кьулухъ элкъуьр жедайд туш.

Тама гъуьлягъ ава лугьуз,

Асландикай къуьр жедайд туш.

ЗАЗ АЯЛ ЖЕЗ КIАНЗАВА Загрузить

Хъуьремир зал, я дустар,

Заз аял жез кIанзава.

Мад сеферда дуьньядиз

БицIек хьиз къвез кIанзава.

Шерехвализ, капа физ,

Алахъзавай кIвачи физ,

Шиндакьдай за датIана,

Кьеб кIанзавай аял хьиз.

ТIарам тангарин къене

Амукьдайвал яргъи къуз.

Ксуз-къарагъдай ана,

Дуьньядикай хабарсуз.

КIвалахри юргъунарна,

Хизанди галудайла,

Зи фикирри аял хьиз

Гуьгъуьна галтугайла,

Зи квахьзавай иервал

Гуьзгуьдай зал хъуьрейла,

Зун садани тIатIанвай

Тут хьиз тарал кьурайла,

Зун къайгъуйрин хуруда

Амукьайла сефил яз,

Зун кIевера гьатайла,

Пакагьак муд тIимил яз,

Четинвилер марф хьана

Кьилелай алахьайла,

Жагъин тийиз са чара,

Югъни йиф какахьайла,

Заз аял жез кIанзава!

Эгь, чIехид жен са шей туш.

Заз аял жез кIанзава,

Дердер хьайла зал алтIуш.

Чун вири аялар я,

Яшар чIехи ятIани.

Жив чкIана мегерал,

ЧIарар рехи ятIани.

Чун аялар туширтIа,

Кьве къалай сад шехьдачир.

Къван акьунвай аял хьиз,

ДакIуниз элякьдачир.

Хару аялар я чун,

Дуьньяда гьармад жуван.

Вилер шехьда аялрин,

Чун шехьда - рикIе шува

ХЪСАНБУР Я КЪАСТАР ЗИ Загрузить

РикI ацIанва, дустар, зи,

Хъсанбур я къастар зи.

Жагъидач заз дуьньяда

Куьн хьтинбур, квез ухшард.

Гьвиляй за хвешила

Ийида квез алхишар.

Заз кIанда, куьн сад садаз

Арха хьурай, къуьн хьурай.

Заз кIанда хьи, Гъуцари,

Балайрикай куьн хуьрай.

Заз кIанда, квез уьмуьрдин

Гьар са йикъа дад гурай.

Заз кIанда, гьар са чIавуз

Куь гуьгьуьлар шад хьурай.

Куьн бахтавар авурай

Веледри хуш крарив.

Агакьдайвал рази яз,

Кьуьзуьвилин гурарив.

Хъсанвилер бахшдайвал

Квез куь мукьва-кьилида,

КIусар кими тахьурай

Куь кьисметдин киледай.

Чи бубайри лагьайвал:

Хтулар хьуй кIвал ацIай.

Алпанвийрин садрахъни

Квахь тавурай рикIяй цIай.

Куь кьил агъуз тахьурай,

Хъуьредайвал патанди.

Гьар лезгидин кьилин кар,

Намус хуьн я Ватандин.

Бахтлувални кIубанвал

Хьурай лугьуз куь бине,

Гъуцари халкьнавайд я

КIанивилив чи дине.

РикI ацIанва, дустар, зи,

Хъсанбур я къастар зи...

ЗИ УЬМУЬРДИН ГЕЛЕР Загрузить

Гена завай мани кхьиз хьайиди,

Дуьньяд гъамар гьикI алуддай тахьайтIа?

Манияр я рикIиз сабур гъайиди,

Дертлу йифер гьикI акъуддай тахьайтIа?

Зи манияр – зи фикиррин чешнеяр,

Цайибур я за илгьамдин перерив.

Лепе хьиз я зун гьуьлерин къужахда,

Агакьиз кIанз цIигел хьанвай кьерерив.

Гьикьван кIевиз сирнавайтIан ятара,

Акъудиз жеч и гьуьл кьилиз гъилерив.

Кьисметдикай пай авачир садавай

Бахтунин гъед агуд жени чилерив?

Мани кхьиз хьаначиртIа завай, дуст,

Ажуз хьана кьилиз гьава къведай зи.

За манийрив рехъ алудда дердерин,

ИкI туширтIа пер фадалай хадай зи.

Зи манийра вучиз хифет, гъарибвал

Ава лугьуз хабар кьада садбуру.

Зи уьмуьрдихъ тIимил ава шад йикъар,

Шад манияр туькIуьрда рикI шадбуру.

Чара атIай, кьарай квахьай береда,

Хажалатар за манийриз элкъуьрда.

Чуьнуьхариз гьа и саягъ дердияр,

Манийри зун бахтлу рекье къекъуьрда.

Зи манияр – зи сузаяр, зи агьар,

Зи вилерай авахьзавай селлер я.

Гелкъвез тахьуй зи уьмуьрдин гелерихъ,

Зи манияр зи уьмуьрдин гелер я.

ВИ РАКIАРАР ГАТАЗВАЧТIА ДУСТАРИ… Загрузить

Гатфарин сел алахьдайвал ван алаз,

Дустарин луж алахьна зи кIвалелай.

Абур патал гьар са кардихъ къуьн галаз,

Бахтлу йикъар кими хьанач кьилелай.

Ахъа хьана рикIер марвард цуьквер хьиз,

Лугьуз, хъуьрез, аялар хьиз авай чун.

Фикирдин гел хьайилани вилерал,

Къакъуд хьанач садавайни чавай чун.

Гьуьлуьн кIаняй жагъурдай хьиз инжияр,

За жувазди дустар сад-сад хкяйда.

Тавдин кIвале ацIай суфра, ацIай рикI,

Абрун вилик за хвешила экIяйда.

Дад жедани дуст авачир уьмуьрдихъ,

Гьар дуст заз чиз, са экв гудай чирагъ я.

РикIе чими, хъуьтуьл гьиссер авайда,

Вучда яцIу гафарикай алаз яргъ?

Эциг мийир вуна кьакьан дарамат,

Ви ракIарар гатазвачтIа дустари.

Садбур гзаф девлет кIватIиз дакIвада,

КIвач атIуда хайибурун, часпаррив…

Вахъ агъзур дуст хьайитIани гзаф туш,

Тек са душман аватIа - им пара я.

Дуствили ваз шадвал гъида датIана,

Душманвилин ниятни рехъ чара я.

Душман аваз уьмуьр гьалун четин я,

Хъсан дустар аваз хьуй гьар инсандихъ.

Къайивили къай кутада, чIурда кIвал,

Дуствилери ялда бахтлу хизандихъ.

Дустарикай стха жеда, эл жеда,

Са жув патал уьмуьр гьализ жеда кьван?

Вил вегьейла, Гъуцар сувун ценера,

Аквадач квез ялгъуз авай тек са къван.

Кесиб я вун, авачтIа вахъ рикI кудайд,

АватIа дуст, вун бахтлу я, заха я.

Кьуд патахъай чуькьвейла вун гъамари,

Жуван дердер на дустариз ахъая.

Чи бубайри лагьайди тир рикIивай:

“Дуст течир кас, яд авачир регъвер я.”

Пехъивилин, векъивилин хура къе,

Акъваз жедайд тек дуствилин муькъвер я.

ГьатайтIани яцIарани кIевера,

Дуствал чна багьадиз кьан гьамиша.

Куьтягь тежер девлет тушни гьар са дуст,

Зи хайибур, куьн дуствилин гъенел ша.

Эй зи дустар, кьулухъ галай дагълар зи!

Куь хурувди агудда за жуван кьил.

Къаларив ваъ, хъилерив ваъ, ша анжах,

Дуствиливди хуьз алахъин хайи чил.

РЕГЪУЬЗВА Загрузить

Са береда чи хуьре

Эрекь хъвадай сад авай.

Негьнай а кас вирида,

Лагьанай адаз “явад”.

Ам галачиз ийидай

Элди вичин мел-мехъер.

Такурай чи вилериз, -

Лугьудай, - ихьтин пехъер.

Садбуру лугьуз жедай:

- Ам итим туш, лезги туш.

Тамузни кьисмет тахьуй

Ихьтин небгет, чIуру къуш.

Гила тек са кас ава

Хъван тийидай, чи хуьре.

Мецик эрекь галукьдач,

Вердиш хьанва и жуьре.

“Гьуьрмет” авач а касдиз,

Ксар авай межлисра.

Ам аквадай вил авач,

КIандатIа на силиса.

Гила адаз чи хуьре

“Ам итим туш” лугьузва.

Кьуд пад хъвадай ксар яз,

А лезгидиз регъуьзва.

МАД СА ГАТФАР... Загрузить

Мад са гатфар илифзава уьмуьрдиз,

Алахънава тIебиатдиз туьмериз.

Гагь гъвергъвердин цуькверивди гелериз,

Гагь беневшад рангар ягъаз чилериз,

Агатзава чав милидиз, хъуьтуьлдиз,

Хел юзуриз, пеш ахъайиз, суьтуьлдиз.

НикIери хьиз гьиссерини цIирзава,

КIанивилихъ ялдай сирер чирзава.

Цуьк акъудиз алахъзава мурадар,

ЯтIани къе уьмуьрд рекьер пара дар,

Ялзава чун рикIи анжах шегьредихъ,

Са бадеди - ацукьнавай чхрадихъ,

Яшар фена, рехи тар хьиз кьуразвай,

ХупI рикIивай яран сумаг хразва.

Мад са гатфар къвезва лугьуз шад я ам,

Ахкван тийиз вилеризни уьмуьрд кIам.

Мад гуьлуьшан гатфар къвезва баркаван,

Харудаказ тIебиатдихъ гузвай ян.

Хъуьрезва чил, къацу махпур алукIна,

Бахтлу я ам, Яран нефес галукьна.

Мад къушари гъанва чандал чуьл, дере,

Инсанриз хупI пара кIанда и бере.

Яран сувар атанва мад эллериз,

Шадвалзава вири элди мелериз.

Гьар са кIвале яран суфра ахъа я,

Яран сувар виридалай заха я.

И суфрадихъ чIугваз тахьуй сада каш,

Неъ хьран фу, хъуьтуьл цикIен, яран аш.

Бул ятIани тIунутIарни иситIа,

Яран абур семенани чи гитI я.

Бере я им, шемер кьуна акъата,

Я кьегьалар, цIайлахандив агата.

И сувар заз куьн галачиз жедач нуш,

Ша, агата, ихтилатин рикIиз хуш.

Аваз хьурай и дуьньяда гелер чи,

Мадни дустар, гурлу хьурай мелер чи.

Гьинава куьн, ярар-дустар, гьай це заз!

Зи вил галай и суварин пай це заз!

Яран йикъар алукьзава рикI алай,

ТIалар, хъилер алудиз чи рикIелай.

Назлу гатфар нурар гваз мад къвезва гьей!

ТIебиатдин иер тават къвезва гьей!

ХЪСАН ШИВДИН ГУЬГЪУЬНА Загрузить

Гатун юкъуз хъуьреда чаз милидиз

ЦIийи свас хьиз хинедавай дугунар.

Вичин нурар чукIурайла ракъини,

Къиб ягъунвай бахтлу жеда ругъунар.

Гьиссери звал къачудайла эркиван,

ВерцIи жеда жуваз жуван рикIин ван.

ЦIиреризни накьв кIанзава баркаван,

Марвардин цуьк жагъур мийир ругъа на.

Бегьер кIватIмир на тарарин хилер хаз,

Алахъа вун чилел хъсан гелер таз.

Жагъидани къадир чидай дустар ваз,

Терг тавуртIа герек тушир ругун на.

Хъсанвилер жедайни гьич кIевера,

ВерцIи мецер хьанайтIа чи сивера,

Писвилерин вири рекьер кIевира,

Акъуд мийир винел жуван агъу на.

Кьил хуьз жени, таб гьахъунай яз кьуна,

Галтуг мийир гьахълубурухъ цаз кьуна.

КIвалах ая халкьдин гафар кваз кьуна,

Руг жедайд я хъсан шивдин гуьгъуьна.

ИЛИФАРА Загрузить

Ахъая, гатфарин там,

Ахъая заз ви къужах.

Агуда зун хурувди,

Я мегъуьн тар, я къавах.

Зун мугьман я атанвай,

Илифара чан-рикIна.

ХупI бахтавар тушни вун,

ЦIийи пекер алукIна.

ЧукIура къацу кифер,

Вил гала вахъ, гийин тар.

Пешер пара ахъаймир,

Ви хилериз жеда тIар.

Шуьм тар мадни кьакьан хьуй,

Кьил галукьиз циферик.

Гъетеривай экв къачуз,

Пайдайвал чаз йифери.

Низ ава лагь, жикIид тар,

Ви цуькверин иер риг?

Алаз хьурай пешерал

Рапрапардай куьлуь чиг.

Лацу цуьквер ахъайна,

КурквачIар хьиз тазадиз.

Наз гумир на, инид тар,

ЦIийиз гъанвай суса хьиз.

«КукупI» ийиз кIанидаз

Эвер мийир, кукупI къуш!

Садра гъиляй акъатайд,

Элкъвена хкведайд туш.

Ишемир, къайи булах,

Мани лугьуз авахьа.

Къаних хьанвай чилерал

Са хуш аваз алаха.

ЧIигъичIигъди ван алаз

ЧIалал гъурай мад вири.

ЦIарцIар гурай яралай

Чепелукьрин зарари.

Ахъая заз ви къужах,

Ахъая, гатфарин рук.

Минет хьуй квез, я нуькIер,

Зазни раса чими муг.

Яргъалра зун, кIани там,

Къайгъуйрикай шегьердин.

Агуда зун жувавди,

Гьал кумач захъ эвердин.

Аял жен зун са хару,

Вуна зи кьил алцура.

Зи секинвал квахьайд я,

Мус ятIа и тамара.

Хтанва зун яргъарай,

Жагъур хъийиз аялвал.

АлакьдатIа дидед хьиз

Гьалалвал це, гьалалвал.

ЖедатIа, гатфарин там,

Илифара рикI алаз.

Яргъалармир жувакай,

Зун чанда са тIал амаз.

ХЬАНА ХУШ Загрузить

Гъам такурди на къулавай яргъала,

Дерт чидайдаз дерт ахъайин чIана1 туш.

Уьмуьрдин гъам гъал авурди заз къала,

Кьуьзуь дуьнья гам ришадай гьана туш.

Зулум тушни рикI шедайла сив хъуьрен,

Гьин асландихъ хьайиди я рикI къуьрен?

Ял ягъидай мажал жени са герен,

Кар-кеспиди гьад кьур чIавуз, гана тIуш?

Чара-чара девлетар я мезни рикI,

Къал акъудиз твадай сад сад кIурарик,

Тавдин кIваляй дуст авуддай гурарик,

Итимдиз на гьикI лугьуда дана туш?

Лугьуналди къизилдал са пас жедач,

Кьегьалвилер кагьалбуруз хас жедач,

Бармак алай гьармадакай кас жедач,

Гьар буьшмени шал алайди суна туш.

Мишекуьрар ава хьи, нез техилар,

ЧIур акатна чIуру жезва сихилар,

И дуьньяда хьаначиртIа пехилар,

Уьмуьр гьалдай, ийкъар-йифер хьана хуш.

ДУСТАР Загрузить

Уьмуьрдин бахтавар йикъар рикIел гъиз,

Тамари дамахна цIийи сусар хьиз,

Марфари кIвалахиз, чуьл къацу ийиз,

ЧIафара, яйлахра гад хьана, дустар.

Дагъларин кукIушра цIрана живер,

Куьч хьана яргъариз, хъфена цифер,

Яраб заз кIанида гудатIа эвер,

Рекьер хуьз, рикIин кьил пад хьана дустар.

Рушарив ацIанва тамарни кIамар,

Несиб хьуй абуруз мехъерар, чамар,

Бес вучиз зи рикIе гьатнавай гъамар,

Сад хьанач, вад хьанач, къад хьана, дустар.

Гьикьван зун кIеве тваз къвайтIани харар,

Хуьда за, квадардач лезги къилихар,

Хъел тахьуй Киригар, Вурвар, Хуьлуьхъар,

Зун Яргун акуна шад хьана, дустар.

Абад хьуй чи хуьрер, СтIурар, Лацар,

Ятарив ацIурай лезгийрин вацIар,

Гъуцарин аманат, зи хайи КцIар,

Вичин тай авачир сад хьана, дустар.

ДИДЕ ГЬАРАЙ, ЧIАЛ ГЬАРАЙ! Загрузить

Гзаф хьанва ламатIар,

Шуькьуьнт хьтин къапатIар

Жуван дидед чIалакай

Хкудзавай гъалатIар.

Ихьтин ксар акурла,

РикIе гапур акьурла

Акъатда зун къапарай,

Диде гьарай, чIал гьарай!

Акунрай аслан хьтин,

Крарилай къуьр хьтин.

Гьунар течир, кар тийир,

Хъуьруьш хьтин, хъуьр хьтин,

Гъилерай фад авахьдай

Са капашдин гъуьр хьтин.

Ихьтинбурал дуьшуьш жез

Амукьайла рикI ишез,

АтIудачни ви кьарай,

Диде гьарай, чIал гьарай!

Жуван чIалал шак гъидай,

Маса чIалаз хак жедай,

Гьар са кIвалин рак хьана,

Жуван кIвалин тIакI хадай,

Дидедин нек ийиз негь,

Масдан гъиляй чак хъвадай

Ужузбурни ажузбур

ГьикI авудда ахварай?

Диде гьарай, чIал гьарай!

Акуна заз са арда,

(Ихьтинда вун акI харда!)

Жувандакай хай рахаз,

Авай сиве цIай ргаз.

Гьавалат тир жувандал

Къван дугуриз, хатур хаз.

Акъатиз виш къатарай,

Диде гьарай, чIал гьарай!

Акуна заз накь цIийиз

Какадай лупI авурда

«Окей» лугьуз арада,

Рахшандзава чIалакай,

Вич авачиз гъавурда.

Вуч лугьун и кIекIедиз,

Кьурай вилер некIеди.

Кьил хкудна теке хьиз,

Гар чкIизвай мастарай,

Диде гьарай, чIал гьарай!

ЧIал чатунихъ дегишиз,

Масдаз гьар затI къимишиз,

Касвиликай яргъалдаз,

И гуьтIуьдаз, даркалдаз

Кьин кьаз чида тапаррай,

Диде гьарай, чIал гьарай!

Гафар чидай къаб алай,

Къекъверагдин гъаб авай,

Ихьтинбурал гьалар гьус,

Дуьшуьш жеда яраб мус?

Гзаф халкьар къе физва

Чи тарихдин гелерай

ЯтIани чал «шак гъизва»

Чав кикIиз, чи чилерал.

Ихьтинбур акъуддани

Шарвилидин гапурдай?

Ватан гьарай, чил гьарай!

Диде гьарай, чIал гьарай!

ЧИР ЖЕДА Загрузить

Уьмуьрд къадир яшар фейла чир жеда,

РикI тIарда ви гьар алатай легьзеди.

Пакад юкъуз вуч жедатIа низ чида,

На гьар йикъаз лагь «жуванди”, лагь «зиди”.

Туькьуьлвилер хьайитIани бахтуник,

Иер я хупI чи уьмуьрдин гьар са гьуьм.

Сад муькуьдаз ухшар тушир йикъарин

Гьим алудна рикIелай на, тада гьим?

Рехи хьанвай мекер, цIвелер акурла,

Гьайиф чIугваз, ялар жеда, чун ялар.

Фикирри икI гайитIани басрухар,

Эвеланд хьиз верцIи я чи хиялар.

АватIани фейи къарик галтугиз,

Чи мурадри датIана икI цIир гуда.

Жегьил чIавуз вучиз чна кьатIудач,

Уьмуьрд къадир яшар фейла чир жеда?!

АЗАДВИЛИН ШАРВАЛАН Загрузить

Шаирдин рикI са етимдин кума хьиз,

Низ герек я и етимдин кума, низ?

ИлифайтIа а етимдин кумадиз,

Аквада квез - кьуд пад къуру самар я.

Туькьуьл уьмуьр са верцIи таб авуна,

ГьалзаватIа масадаз тIар тавуна,

Ишеда гум а шаирдин тавуна,

Аквада квез, кузвайд ламу цIамар я.

Гьикьван чIав я вил атIанва рекьивай,

Ялгъузвили ракъурнава къуру къай,

Хабар къуртIа и шаирдин рикIикай,

Аквада квез - хажалатар, гъамар я.

ГьакI ятIани булах хьана ргада,

Гафарикай шумуд чешне храда,

И шаирди туькIуьрнавай харада,

Аквада квез - авайди бул тIалар я.

Фикирди куьн авуртIани сефилар,

Гъариб хьана ишейтIани кфилар,

Зи шиирар кIелдай лезги жегьилар,

Аквада квез - кьегьалар я, чамар я.

Шаирдин рикI азадвилин шарвалан,

Йифиз-юкъуз “яр” лугьузвай ярвалан,

ГалатайтIа зи шиирдин карванар,

Аквада квез - амайд гел я, камар я.

ЖАГЪИДАЧ ЗАЗ Загрузить

Вун атуй, рагъ атуй, я цIийи гатфар,

Ахъая цавун чин, ракъура марфар,

Илига манидал, илига чарчар,

Масана ви далдам, тафт жагъидач заз.

Гьеле агакьнавач гатфар, кIура я,

Рагъ цIийиз чранвай таза шура я,

Цуькверин гьармадан атир чара я,

Масана са ихьтин чIаф жагъидач заз.

Векьерин махпурдик зар акатнава,

Тарарин кIурукIрик хъвер акатнава,

ВацIарик, хваларик звер акатнава,

Къугъвазва лепеяр, каф жагъидач заз.

Садни аквада ваз чилер ифена,

Ахпа аквада ваз чимер хъфена.

Цаву сутфунзава марфар сафунай,

Масана и жуьре саф жагъидач заз.

Гуьнеяр сусар хьиз лацу буьшмеда,

Дереяр квахьнава къацу чешнеда,

Булахар! Акъуда зи рикI тешнедай,

ТахьайтIа уьмуьрдин нав жагъидач заз.

Лацу хъуьцуьган ква Шагь дагъдин кьилик,

Адан яр - КцIарин дамахдиз килиг.

Са маса тIям ава Ватандин чилихъ,

Ам тесниф ийидай гаф жагъидач заз.

ЧКIАНВА ЧIАЛ Загрузить

ЧкIанва чIал, зи лезги чIал,

Кузвач адахъ къе жуванбур.

Чи чIал лугьуз хайибуру,

Мус хкида адал абур?

Гьин аямди, гьин залумди

ЧIукнаватIа зи битавди?

Какахьнава адан гьалар,

Кьунва къаю, кьунва давди.

Къе аямди ийиз кьатI-кьатI,

ЧкIанва чIал, чкIанва агь!

И мусибат, и аламат,

РикIе туна эх жедан, лагь?

ГьикI эхзава бес хайида,

Залан парар штщуннавай?

Перишан я зи чIалан гьал,

Мехъерд либас хтуннавай.

Ни къачурд я икьван гафар

Арабривай, фарсаривай?

Ихьтин дамах низ герек я,

Патанбурун фурсар авай?

Мез къаткидай, рикIиз кIани

КIанзама кьван гафар аваз,

Урус патай, мугъул патай

Келимаяр ни гъана чаз?

Гьазур я чун, викIегь я чун,

“Марк”уникай “тая” ийиз.

Чал чарабур алават туш,

Къе “кьвал”икай “къая” ийиз.

Я зарияр, я хайибур,

“Нагъил” мийир “мах”арикай.

Я Алпандин тIвар хвейибур,

“Бажи” хьанан “баха”йрикай?

“Пенжери”дай килиг мийир,

Зарул туна жуван “дакIар”.

Масдаз “къапу” ава лугьуз,

Игисдани кIвалин “ракIар?”

Чна гьар кар, гьар са кIвалах,

“Башламиш” ваъ, “авалнава”.

Гъуцари чи кьисметдин вар,

“Багъламиш” ваъ, “агалнава”.

“Ухшард” кьадан, аваз “дигайд”?

“Ериш” жедан “къекъуьникай?”

Вучда масдан “сабагь”дикай?

“Сегьер” жедан “экуьникай?”

“Куьрпуь” кьамир “муьгъ” аватIа,

“Кулак” жедач “шагьвар”дикай.

ТIимил аван чаз “гъуьлягъар?”

Вучда масдан “шагьмар”дикай?

Жуван гафар кIар-кIар ийиз,

Патанбурун къула кумир.

Ашукь хьана “къешенг”бурал,

“Иербур”ув хъелиз гумир.

Авазарихъ яб це чIалан,

Шуршурзавай вацI я Кьулан.

Адан патав цуьквер таб я,

Валлагь, вири эквер таб я.

Квадарна бахт гъиле авай,

ЦIийид кIандан цаваривай?

Бахтлу тушни чилинвияр,

Чи чIал хьтин тавар авай?

Чи нугъатда, гафалагда

Гьикьван иер гафар ава.

Лагь гьин чIалан хафалагда1

Икьван мили хафар ава?

Булах я ам алахьзавай,

Макьам я ам авахьзавай.

Ам зи ацIай виртщед куьнуь,

ЧIал авани икьван къени?

Ам зи иман, ам зи пIир я,

Ам зи суьгьуьр, ам зи сир я.

Ам сабур я лезги чилин,

Ам абур я лезгивилин.

Цихъ тамарзу баянлух хьиз,

Гафари зи хъиткьинзава.

РикI кудайдахъ цIигел хьана,

Вири тIалар хъуьтIкьуьнзава.

Ша, алахъна кIватI хъийин чIал,

Гьич тахьайтIа чукIур тийин.

Жуван гъилив жуван рикIе

Чна хенжел акIур тийин!

ЭТЮД Загрузить

Сиве сав авайд хьиз ацIанва цифер,

Завалди кьунва Рагъ, чIуру я кефер,

Кьеб такIан аял хьиз кIарзава епер,

Акъатиз кIанзава кIеви тангарай.

Сув - ялгъуз кьуьзек я, яб тагуз амай,

Там - дертлу къари я, кьил агъузнавай,

Гар - гишин жанавур, къув ягъазавай,

Гьай-гьарай чукIуриз сувун рагарай.

Гуьнейри тунва кьил дагъдин юрфарал,

Хиялри цуькнава къацу чIафарал,

Накъвар чуьнуьхариз вилин, марфара,

СтIалар кватзава цавун ракIарай.

Гьавадик туькьуьлвал акатнава мад,

Регъелда марадин дегиш жезва дад,

КIанид хьиз гъилерай акъатзава гад,

Гъарибвал чкIизва зулун рангарай.

КIАНИВАЛ Загрузить

Гьар рикIе муьгьуьббат, кIанивал жедач,

Гьар садан мецел «чан» лугьур гаф къведач,

Гьар касди чарадан рикIе цуьк цадач,

КIанивал мурад я, кIанивал сувар.

РикI кIанда - масдан тIал иливар жедай,

ЦIук кIанда - вичикай ялавар жедай.

Вучда гафарикай - чIулавар гъидай,

Шадвилихъ цIигел я уьмуьрдин навар.

Инсанар къе хъуьтуьл гафарихъ гъарикI,

Са верцIи хъуьруьни ахъайда хьи, рикI.

На дустар авачиз уьмуьр гьалда гьикI,

Дуствилив алукьда бахтавар чIавар.

Масадан гевил кьун алахъун я, дуст,

Виридаз аквазвайд ви рахун я, дуст,

КIанзавайд - дуьньядал гъам тахьун я, дуст,

Цифери такьурай рикIерин цавар.

И дуьнья кIеле туш, и дуьнья пуна ,

Садни амукьдайд туш и дуьнья кьуна,

Шадвилив ацIура и дуьнья вуна,

АкI хьайтIа уьцIуьдач дуьньядин равар.

МАНИЧИЯР Загрузить

ЧIигъичIигъар - маничияр йиферин,

Мад манидал илигнава, алаз ван.

Маничияр - хиялрихъди ялзавай,

И дуьньяда бинедилай авазва.

ЧIигъичIигърин суьгьуьрдава кьуланфер,

Юзурзавай лилибан хьиз дере, там.

Сустарзавай рехъ алатай фикирар,

Ксурзавай секиндаказ гуьне, кIам.

Цавун чиниз гъетерин экв чкIанва,

Тесниф ийиз цIийи вацран иервал.

Аваз хьурай чIигъичIигърин манияр -

Гатун йифен хуш хиялрин ширин чIал.

СА КЪУЬН КIАНДА Загрузить

Чуькьвейла хур хажалатри, тIалари,

Элкъуьрна рикI цIарцIе турла къалари,

Гатайла вун гафарин зарб тIвалари,

Са къуьн кIанда, кьил эцигна ишедай.

Ялгъузвили вегьейла вал душман хьиз,

Йиф чIичI ийиз алахъайла пашмандиз,

Лугьуз женни гьар рак гатай мугьмандиз:

Са къуьн авач кьил эцигна ишедай.

Элкъвенва зун зулун хъипи пешериз,

Зарул хьана ишезва рикI тешердиз.

Марфарини лугьузва зи пенжердиз:

Са къуьн аван кьил эцигна ишедай?

Заз дуьньядин вири чинар акуна,

За дустарин виш хци хьел акьуна.

Зун са куьнин гъавурда геж акьуна:

Са къуьн хьанач, кьил эцигна ишедай.

Шадвилери асунайтIан зи бине,

Бахтлувилив ацIайтIани и дине,

Айиб мийир, чан хайибур, зун куьне,

Са къуьн кIанда, кьил эцигна ишедай.

ТАДИВАЛ Загрузить

Гьар са кардиз чара ава дуьньяда,

Гур селлерин эхир секин вацIар я.

РикI хадайбур пара ава дуьньяда,

Залан гафар сагъ тежедай кьацIар я.

Хъсан кардиз къимет гудач гьар сада,

Сая крар сая ксар паталд я.

Са береда чи чIал хвейи кьегьалрал

Кагьалбуру тIвар илитIнай: ”кIватIал я”.

Зарпанд гъиляй ахъай мийир сабурдин,

Дуьз рекьихъни синтIар жеда, легъв жеда.

Гьар гафуниз фикир гумир регъвезвай,

Регъуьхбандихъ вичиз дигай регъв жеда.

Тарци нагагь гъайитIани майва бул,

Бегьер вири багъманчидив агакьдач.

Аллагьд патай я, лугьуда, жумартвал,

Гьар касдилай захавилер алакьдач.

Шиирдин цIар туькIуьр жедач гьардавай,

Хци жедач къелем, къилав гуналди.

Гьар кIанивал муьгьуьббатдиз элкъведач,

Гьар кIарасди чим гудач цIай кьуналди.

Вуна дустар багьнадилай атIумир,

Элекьун я гьар са хъилен эхир кьил.

Уьмуьр тирвал чуькьвейтIани тIалари,

Дуьньядикай атIайди туш садан вил.

Уьмуьрдин рехъ гьикьван яргъи хьайтIани,

Адан а кьил чаравал я, рекьин я.

Бес вучиз икI тадивал кваз ава чун,

Гьар са кардал кIвачин я чун, рекьин я...

ЧЕПЕЛУКЬАР Загрузить

Гатфарин гьуьм гьатна цава, чилера,

Чепелукьри лув гузва мад чуьллера.

Аял чIавар физва къе зи хиялдай,

Чепелукьар галудиз кIанз пелера.

Диганва мад дереярни гуьнеяр,

Ягъанвай хьиз виш жуьредин хинеяр.

ЧIехи гьуьл хьиз лепедава, юзазва,

Чи дугунар - чепелукьрин бинеяр.

Чепелукьар - луварар квай цуьквер я,

Чепелукьар - рангадавай эквер я,

РикI юзурдай и чкайрин, чуьллерин,

Чепелукьар - рехи хьанвай мекер я.

Гъиле кьуртIа зар алахьда луваррин,

Чи хиялриз гьава гъида суварин.

Заз акI жеда чепелукьар зар алай,

Суракьар я аялвилин чIаварин.

ХИЯЛАР, ЯЛАР Загрузить

Зун аял хъижезван яшар финивай?

Хиялри буй гузва цIириз, къеневай.

Веледар ятIани жуван къуьнуьвай,

БицIек хьиз вучиз за ийизва къе цIвагъ?

Алатай йикъари зун гьулданди хьиз,

Ялзава датIана, гъил къахчун тийиз,

Къе аял бередин мили кинодиз

Килигиз ава зун, вилел алаз нагъв.

Чун санал къугъвадай ругуд аял тир,

Чарадав гудачир чна гафни сир,

Чи кстахвилери чандал гъидай хуьр,

Ни ятIа секинвал къахчунвай чавай.

Са чIехи кандудай чун кIерецар хьиз,

Авай хьи, суварин синериз чкIиз.

Тарарай аватиз, уьленра акIиз,

Квахьайла Шагь дагъ тир виридан даях.

Къекъведай кIелер хьиз дагъдин кьацIара,

Сирнавдай гъетер хьиз йигин вацIара,

Ивидал жедай чун, гьатиз цацара,

Элкъведай рикI кана цгъамар1 чалай.

Пархъулдин пешелай яд хъвадай чна,

Ачкаррин манийриз яб гудай чна,

ХъуьтIуьзни алахъна гад гъидай чна,

Чи надинжвилерал хъуьрез жедай Рагъ.

Гьахьайла ятара, кIватIиз гъепIгъепIар,

Лув гана элкъведай чалай липIлипIар,

Чидачир даллаяр, вуч я лепIлепIар,

Къветерик галтугна, кьадай чна чIагъ.

Са къуз чуьл такурла жедай чандивай,

Рекьер кьаз жедайни чи, тIурфандивай?

Садра хъуьтIуьн чIавуз гъуьрчехъандивай

ЗикIамар чуьнуьхна, гьикI куднай тарай...

Живедин цIарапIар акьадай чина,

Чуьллера ничхиррин ван твадай чна,

Гьарада фитIиндай са муркщуцI кьуна,

Фул катдай, цIай кщвахьдай яру хъуьхъверай.

Цгъамар – мередин валар

Са ахмур рикIелай алатда четин:

“Вун гьихьтин аял я, къентераг хьтин?

Авайд кьуд кIараб я, уьшкуь раг хьтин”.

Дидед заз чан-рикIдай икI вичин саягъ.

ДатIана ада зи язух чIугвадай,

Заз дуьдгъвер хкуддай къайи тугъвадай,

Зун алай-алайдал туна, къугъвадай,

Са кап фу къачуна къуншид хьракай.

Гуьнеяр, къузаяр хупI хилибан1 тир,

Гьар тегьенг тама чаз са лилибан тир

Са кап фу нив гватIа - ам виридан тир,

А бахтлу къарикай амайд - са суракь.

Виликай карагиз верцIи хиялар,

Зун герен-геренда жезва хьи ялар,

Алатай береяр, дустар, аялар,

Элкъуьриз жедатIа садра и патахъ?

БУЛАХАР Загрузить

Вуч сир я, чидач заз, дагъларин хура,

Булахри дав кьадач хъуьтIуьн цикIизни.

Кваз такьаз я къаяр, я муркIар, харар,

Булахри гатфарар гъида рикIизни.

Галатун тийижиз, шуршур къачуна,

Авахьда датIана, вичин рехъ кьуна.

Къаяриз, саврухриз муьтIуьгъ тежезвай,

Булахдин гьунардиз фикир це вуна.

Булахар - дагъларин дегьне мурадар,

Илигна ашкъидал, акъатда винел.

Гуьнейрин, къузайрин гьахьна хуруда,

Цуькверин махпурдив гел тада чилел.

Булахрин манияр куьтягь женни гьич,

Ргазвай секиндиз, авахьиз ятар.

Къуват дагъларивай къачунвайвиляй,

Булахри авазар ийидач мадар.

ЗУН МУГЬМАН Я Загрузить

Зун мугьман я атанвай,

Кьабулдани вуна, Шагь?

Пагь атIана ама зун,

Вахъ вучтин сир ава, лагь!

Алаз къе ви гирведал,

Атайди хьиз махарай.

Мад гъилера лекьер ви,

Авудзава ахварай.

Ангье, кIама Кабаш дагъ,

Килигзавай и патаз.

Нисин дагъ куьз гъарикI я,

Хифет ч1угваз, лув гатаз?

Гъапун къене авайд хьиз,

Шалбуз дагъдин кукIушар

Аквада ваз инай, дуст,

Чи тIулар, чи уьруьшар.

Гъил вегь, Базардуьзидив

Агакьдайд хьиз жеди ваз.

Къуват гана кукIушри

Векъи гьава гъиди ваз.

Гьарадахъ са такабур,

Гьарад сакIа иер я.

Пагьливан хьиз абуру

Ваз женгериз эверда.

ХупI чими я рикIиз зи

Кард ацукьай рагалар.

Сабурдивни абурдив

Хуьзвай сирер, агалар.

Гьар касдилай алакьдач

Ви ценерив агатун.

Гьунар тушни, Гъуцар сув,

Ви гирведал акьахун.

Заз уьмуьрди аранра

Саврух гъана, мекь гъана.

АлакьнайтIа, амукьдай

Ви кукIушдал лекь хьана.…

ХАЙИ ЧИЛ Загрузить

(Баллада)

Я бахтавар хайи чил,

АтIуз жени вакай вил?

ГьикI теснифин лагь за вун?

Гьейран я вал рикIяй зун.

Ви гьар къуза, гьар гуьне,

Ви яйлахрин гьар бине,

Ви дерейрин гьар са вацI,

Ви кьваларин гьар са кьацI,

Дагъдин хурал кьуна тафт,

Ви чарчарри лугьуз “гаф”,

Ви гьар са тул, гьар са чIаф,

Ви селлерин фири каф,

Хъуьрейла чаз гьар са сув,

Ви суварин гьар са рув,

Ви цавара гана лув,

Лекь хьиз жеда жуваз жув.

Ви чуьллерин агъзур цуьк,

А чуьллерин агъзур нуькI,

Гьар са кару, гьар липIлипI,

Ви къужахдин гьар са пIипI,

КIани я заз, хайи заз,

Шукур хьуй вун Гайидаз!

Хайи чил - чи ахъа пел,

Чи сувар, чи мехъер, мел.

Чи таватрин дамах вун,

Чи жегьилрин даях вун.

Гьалал фуни гьалал кьел,

Багьаз кьадай жуван эл!

Эй мердвилихъ къанихд зи!

Квахь тийидай тарих зи!

Я баркаван, миян чил,

Ийин за ваз баян чил:

Авач хьи, чахъ маса пIир,

Валай гъейри гиман фир.

Икьван кIани, икьван хуш,

Вун хьтинди авайд туш.

Агуда зав чими хур,

Зи кIаниди - вили кьур.

Куьтягь тежер верцIи мах,

Къалур мийир на заз тах.

Зи Алупан, хайи чил!

Сад Аллагьди гайи чил!

Зи рикI алайд, зи улуд,

Зи рикIевай тек умуд!

Къадим я вун, дегь я вун,

Ажеб хуш милегь я вун!

Ви гьар са пIипI - са кьиса

Яргу, Муьшкьур, Билисан,

Ахцегь, Куьре, Кьвепеле,

Шабран, Кьвевар - зи къеле!

Гьим лагьана, тан за гьим?

Хайивилин чими гьуьм

Авайвиляй ви чанда,

Шумудни са патанда

Вегьена вал, кьуна тур,

Акъудна ви рикIяй цIур.

Ягъийри ваз гана кIур,

Ви тан, ви чан хьана мур,

Им тарих я къадим, сур.

И тарихдлай кIам хьанач,

Вун садавай рам хьанач.

Я хъуьтуьл чил, мублагь чил,

Зи рикIин тIал, зи агь чил.

Кьиляй-кьилиз суьгьуьр, сир,

Са ван я вун, ийиз цIир,

Дадзавайди: “Эй течирд!

Зи кьисметар ая чир,

Зун ви мез я, зун ви чIал,

Алугнава вун зи цIал,

За хуьзва вун гарувай,

Зи жундай вун гарава.

Хуьз хьанватIа вавай гел,

Зи жундай я, хуьх рикIел!

Ви чIемерук, къе ви хьел -

ЦIикьвед хел я, цIикьвед хел!”

ТIвар алачир Ватан зи!

Хъуьрезва зал патанди.

Аватнава зун са цIуз,

Зи къен, зи руьгь ава куз.

Зун - муг тахьай дагъдин сив,

Гьалчиз лувар, ийиз “цIив”,

Винел къвайла харни жив,

ТипIерини гузва “къив”.

Къе зарул яз, хана пер,

Алаз рикIин кьилел хер,

Авазва зун - текъвез гад,

Амачиз ник, квахьна рат.

Зи кIани чил, лезги тIвар,

Зун хьана са куьлуь твар,

Ви къужахда гана цIир,

Къуьл тиртIа вуч хъсан тир!

Са тварцикай жедай кьил,

Са кьиликай - агъзур сил,

Зи бегьерди кьадай чил.

Хкажна чиликай кьил,

Хайибурун кьуна гъил,

Лугьудай за: ашкъ я чил,

АтIуз гумир адан цIил,

Ам чи экв я, ам чи вил!

Эй лезги чил, эй зи хай!

Эй Гъуцари гайи пай!

Хайи, кIани диде зи!

Зи кIвал, зи югъ, диге зи.

Хвена вуна вири чун,

Хуьз жедатIа чавай вун?

Эй вилерин нини зи!

Эй суварин сини зи!

Эй зи хьран атIай фу!

Зи тIили фу, къатай фу!

Зи булахдин михьи яд,

Эй захъ авай багьа хад.

Зи уьмуьрдин верцIи дад,

Вакай сад я авайд, сад!

ГЬАР ПАКАМА ХУРУШУМДИХЪ АЛГЪАДА Загрузить

Фикирда за рагъданикай датIана,

Амни тек са нянидиз илифдач.

Пакамани авачиз туш мичI галай,

Югъ ава хьи, цавариз рагъ гецифдач.

Гагь-гагь инсан хвешивиляй ишеда,

КIанивилихъ такIанвални галайд я.

Гьар генгвилин эхир са сал руьшт жеда,

Гьар садвилихъ са чаравал авайд я.

Гьар гъамунихъ ширинвални жагъида,

Дуьз кардихъни жеда гагь-гагь гъалатIар.

КIанидахъни авачиз туш гунагьар,

Багъишда на, хьайитIани ви рикI тIар.

Са перишан гьава жеда рагъданихъ,

Къариб, сефил гьиссери вун юзурда.

Яралай шад хьайитIани, рагъданик

Кьисметди ваз маса пишкеш гьазурда.

Гьар пакама хурушумдихъ алгъада,

Гьар уьмуьрдихъ рагъдан ава мичI галай.

И дуьньядиз атун ава, инсанар,

И дуьньядай хъфин ава кичI галай.

Дуьнья гьа икI туькIуьрнава бинедай,

Акьахайди эвичIдачни гуьнедай?

Са легьзе хьиз куьруь ятIа са уьмуьр,

ЧIурувилер кьаз жедани къенидай?..

ЖУВАНБУРУЗ ЧАР Загрузить

Зи лезгияр, зи жуванбур!

Куьре патан, КIеле патан,

И патанбур, а патанбур,

Са чилин, са Ватандинбур!

Квез лугьудай гаф ава заз,

Залан хьанва къе гьава заз.

Зи масанбур, зи кIанибур,

Зи хайибур, зи къенибур!

Къвез-къвез кIеве гьатзава чун,

ГьакI ятIани катзава чун.

“Куьн”, “чун” лугьуз вучиз фад-фад,

Къакъатзава и пад, а пад?

Рахшандзава, негьзава къе

И патанда а патандаз.

Синихзава, къинихзава

А патанда и патандаз.

Жуванбурал жуванбуру

Шумуд лакIаб илигзава.

Парабуру и дуьньядиз

Ягъид вилив килигзава.

Авурбуру чаз авунва,

Чи гьар са кIам цаз авунва.

Бес туширд хьиз и къазаяр,

ТIимил тир хьиз и сузаяр,

Чун са чIалал рахазвайбур,

Чун са чилин бегьерар яз,

Ни твазватIа чи арада

Чаравилин къайи аяз?

Я лезгияр, я жуванбур -

Кефер патан, кьибле патан!

Гьин залумди кьве паднава,

Чи сад Ватан-кьибле Ватан?

Чанда и дерт, и звал аваз,

РикIин кьилел и тIал алаз,

Чун сад садал гьалтнава гьикI?

И дердинай пад жеда рикI.

Чан лезгияр, чан жуванбур!

Куьре патан, КIеле патан,

И патанбур, а патанбур,

Са чилин, са Ватандинбур!

Квез лугьудай гафар пара,

Квез ахъайдай дерт векъи я.

Къай къекъвезва чи патара,

ВутIнава чим? Заз мекьи я...

ГЕЛ ТАДА Загрузить

(Зи хва Фергьадаз)

И дуьньядал гьарда вичин гел тада,

Ава гьардахъ гекъиг тежер вичин рехъ.

Садбуру гьей ракъини хьиз нур гуда,

Садбуру ваз бахшда даим къайи мекь.

Акьуллуда циферикай кьадач дерт,

Ада вичин варарив гъам агуддач.

Бахтлубуру бахт туькIуьрда алахъна,

ТуькIуьрнавай чараданди къакъуддач.

Тади къачур гьар вацI гьуьлуьв агакьдач,

Кьвал хуьзватIа, хъуьтуьл жедач кIеви къван.

Эквдай чирагъ яргъалайни чир жеда,

ЧIуру лемпед фад туьтуьниз гъида чан.

Циф цифедик какахьайла марф къвада,

Хваларикай, кIамарикай вацI жеда.

Синихар квай крарихъди гелкъвемир,

Гьар са цIалцIам чархунални кьацI жеда.

Агъуз хилен майваяр фад атIуда,

Виниз хилев гьармадан гъил агакьдач.

Бязибуру гуьгьуьл чIурда, рикIер хаз,

РикI шадарун гьар садалай алакьдач.

Гзаф тIуьрла виртни туькьуьл аквада,

Артух хьайла бегьердинни хада хел.

Гьар инсандив вичин жигъир, вичин рехъ,

Гьар инсанди атIуз жеда кьадай гел.

ВикIегьвал бурж къачуз жедач масдавай,

Кьел гьарадан рикIин къене кIанда, икI.

Кьегьал касди зегьмет чIугваз датIана,

Дуьнья рамда, аваз хьайтIа чанда рикI.

И зи гафар на рикIелай алудмир,

Уьмуьр гьалмир на винелай, чан зи хва.

Ватанни эл на ви мецяй авудмир,

Руьгьдин ивир хуьх кIевелай, чан зи хва.

ЧАН ДИДЕДИН Загрузить

Чан дидедин, вун масакIа акуна заз и гъилера,

Чан дидедин, гъам авай хьи, ви вилера.

Пел ачуха, чукIура на фикиррин циф,

Лув ахъая, чан чи кIвалин бахтавар лиф.

Сабурлу хьухь, алатдайд я гьар мичIи йиф,

Виляй накъвар авахьдайд я, чан дидедин,

Дердер вири алахьдайд я, чан дидедин.

Дуьнья я им - гьар жуьредин крар авай,

Дуьнья я им - ял тежедай парар авай.

Дуьнья я им - нагагь къвадай харар авай,

Дарвилериз эхиз чира, чан дидедин,

Жуван рикIиз рехъиз чира, чан дидедин.

Дуьнья я им - хъсандни пис къвал-къвалавай,

Уьмуьр я им - дустни душман цал-цлавай.

Жуван гъилив туьхуьрайтIа цIай къулавай,

Ам куьхкIуьрун регьят жедач, чан дидедин,

Къакъатайла ахгат жедач, чан дидедин.

Уьмуьр я им - гьалзавайдаз гзаф четин

Куьн - аялар гъвечIи чIавуз тIал я метIин,

ЧIехи хьайла рикIи дердер ийиз фитIин,

Акваз-такваз рехи жеда, чан дидедин,

Икьван крар эхиз жедан, чан дидедин.

ИРИД ХЦИН ДИДЕ Загрузить

Ирид хциз иевална дидеди,

Виш жуьреда къурбанд хьана веледриз.

Эгь тавуна, негь тавуна са уьмуьр,

Вичин патай бахш авуна веледриз.

Дуст-душмандиз акI хьана хьи, бахтавар

Ирид хци эхъуьрзава гъерида.

Ирид хана, ирид хвейи дидедиз,

Ирид къузни иевалнач ирида.

Чинал хъуьрез, шехьна диде чинеба,

Экъвез хьана са суалдин жавабдик:

“Ирид жуьре къай алахьай ирид къван,

РикIин къене хвенатIа за яраб гьикI?”

Веледрикай вил атIанвай дидедиз,

Аллагьдивай кьезил ажал кIан хьана.

Садазни пар тахьуй лугьуз, кьейила,

Пад-къерехдай са югъ мажал кIан хьана.

КIвалер михьна, игьсанд шурва чуруна,

Азраилдиз “ша” лагьана вилерив.

Ирид юкI агь, ирид юкIни пекдикай,

Вичиз багьа кафан расна гъилерив.

Ирид хцин кIвализ хабар ракъана,

МичIна вилер. Мягьтел хьана акурбур.

Ирид хци ирид патай мейитдиз,

Иевална кучукна ам абурдив.

Ирид юкъуз марфар къвана датIана,

Хар какахьай юргъ авахьна цаварай.

Ирид хциз яраб аян хьанач жал,

Тирди марфар а дидедин цIугъ, гьарай?

Ирид хци ирид жунгав тукIуна,

Ирид юкъуз диде рикIел хкана.

Ирид хцин и “бахтавар” дидедин,

Суракь бегьем ирид хуьруьз чкIана.

...Ирид къалай хуьруьн кимел гьим ятIа,

Ирид къуз къвай марфадикай рахана.

Аян тушиз и кардикай, а касди,

Ирид хциз ирид алхиш ракъана...

ЗУН АМАЧ ЛАГЬ Загрузить

Нагагьдай зун ажуз хьайтIа, кхьиз тежез,

Яргъаравай куьч мукьварив хкиз тежез,

АмукьайтIа икI, шиирдин ник гуьз тежез,

Зун амач лагь, зун амач лагь.

Са чIавуз за квадарайтIа ашкъидин дад,

Зи гъилерай акъатайтIа уьмуьрдин гад,

Зи чIаларин кьурайтIа вацI, амачиз яд,

Зун амач лагь, зун амач лагь.

Са береда жагъайтIа заз кIвал къизилдай,

Пара хьайтIа ярар-дустар, дерт кьезилдай,

Ягъаз тежез, акIайтIа ван зи кфилдай,

Зун амач лагь, зун амач лагь.

Ялгъуз хьайтIа, зун илгьамдин луж хъфена,

Къуьруь хьайтIа, къелемдив гвай гуж хъфена,

Лугьуз тахьуй, вуж атана, вуж хъфена,

Зун амач лагь, зун амач лагь.

АХЛАД, АХЛАД Загрузить

Зун хъуьруьриз алахъ мийир,

Вач аялар, ахлад, ахлад!

Юзур жедач садавайни

Зи хиялар. Ахлад, ахлад!

Хажалатри кьунва зи хур,

РикIи гьикьван ийида цIур?

Ахпагьаз тур, пакагьаз тур

Куь амалар, ахлад, ахлад!

Къе за гъамар алагъзава,

ТIалдин сварар сувагъзава,

Ван алачиз алахьзава

Залай звалар, ахлад, ахлад!

Сабур закай къакъатнава,

За гъамариз юкь къатнава,

Зи пIузарар акъатнава,

Хьанва ялар, ахлад, ахлад!

ГьикI акъатин и юргъадай,

Авани сад, зи гъил кьадай?

Квахьнава хьи, квев къугъвадай

Зи шад гьалар, ахлад, ахлад!

Дерт ганва чаз садаз тагай,

Мус жеда чахъ бахтар дигай?

Кватнава хьи, зи тандикай

ИкI суалар, ахлад, ахлад!

Зун рекьивай ийимир мад,

Хъуьрез жедан, рикI туштIа шад?

Зи сивин дад, зи вилин хад,

Хъвач аялар, ахлад, ахлад!

Жагъизвач хьи, са ачар заз,

Амайди чахъ “амач”ар яз,

Кхьизва за къе начар яз,

Мийир къалар, ахлад, ахлад!

ДАГЪЛАРА Загрузить

Зун дагъларин чархаралла,

Зи хиялар яргъарава.

Зи рикI жив хьиз хьанва хъуьтуьл,

Цуьквер акваз таза, суьтуьл.

Ингье, зи вил галай синер,

Са пад къуза, са пад гуьне.

Какахьнава свелерин “къив”,

Рекьер хуьзва дагъди вилив.

Яру дагъдал нур чкIанва,

Нисин дагъдал циф алкIанва.

ЧукIуриз ван жезва алагъ,

Шумуд шуршур, шумуд булах.

Мугьман я зун дагълара къе,

Са суьгьуьр я адан рекьер.

Къекъифнава цуькверин ранг,

АтIузва за шумуд са чанг.

Дагълар, дагълар, зи улубур,

Фикиррикай зи шулубур.

Такабурдихъ чун ялайбур,

КIвачик хайи чил галайбур.

Вун рамиз кIанз гьикI вегьенай

Вал душманри пехъи, дагълар.

Гьа береда авунайтIа

Фикирри вун рехи, дагълар?

Дагъларизди муьгьуьббатдив

АцIанвайд я лезгидин рикI.

Дагъ тахьайтIа кьакьанвилер

Рам авурай лезгиди гьикI?

Рази я зун кьисметдилай,

Зун дагъларин динедай я.

Такабурвал, кьил винизвал,

Им зи халкьдин бинедай я.

КЪАКЪУДА ЗУН Загрузить

Къакъуда зун зи гъамарин хурукай,

Авуда зун чIередилай фикиррин.

Алцура зун ихтилатрив, гафарив,

Са рехъ ая рикIиз къе и фагъирдин.

Къакъуда зун хизандивай, кIваливай,

Лацу шив хьиз гар галаз ша дагъларай,

Галуднава зун шегьердин ванери,

Зал хиялрин марфар къвазва яргъарай.

Къакъуда зун алахъна и чиликай,

Ийиз тахьуй туьнбуьгьарни пара заз,

Йифиз-юкъуз гъам ришазва рикIи зи,

Яраб Аллагь, жагъида жал чара заз?

ЦIвер ягъана цIару хьанва и дуьнья,

Маса рангар, маса навар аквазмач,

На гьар гъилда гьа са гафар лугьузва:

“И дуьньядин гъавурда вун акьазвач”.

АлакьдатIа тур гъавурда и авам,

Дегишара зи фикиррин бегьерар.

Куьз квахьнава къизилгуьлер пенкьвера?

Куьз чуьнуьхда къамишлухди гевгьерар?

Ялайдан пар алахъзавай заланриз,

Кьезилданди кьезиларун вуч ятIа?

ЦIарцIе авай цIалцIам дуьнья пуч ятIа?

Чун инсанар са карвандин куьч ятIа?

За аял хьиз яб акалда датIана,

Яб гуда, вун закай бейкеф тахьурай.

Агуда зун на дуьньядив, жедатIа,

Авуда зун, авуда зун ахварай.

Къакъуда зун, къакъуда зун жувавай,

Рахаз, хъуьрез къекъведайвал вири хьиз.

Кьисметдилай рази тушиз, ракъанвай,

Къал тийин за, уьмуьр пара яргъи хьиз.

Къакъуда зун шиирдивай, жедатIа,

Илгьам течир са бендедал элкъуьра.

ХкатIа зун алакьдайвал, кIандайвал,

Секин хьана вил атIурай рекьерай.

Агуда зун, агуда ви дуьньядив,

И дуьньяди галуднава зун пара,

Къакъуда зун, чукура зун, яргъала,

Акъуда зун, акъуда зун гъамарай.

КЬЕБ Загрузить

Агь, гъвечIи кьеб, хайи кьеб,

Кьилик квай диде.

Вун я жеди лезгидин

Сад лагьай диге.

Вакай я чи дидейрин

Сад лагьай мани.

Аваз хьурай манияр,

Виридаз кIани.

Аваз хьуй вун лезгидихъ,

Чи гъвечIи ватан.

Ви гьунардин гъавурда

Акьадач патанд.

Аваз хьуй чи бицIекрихъ

Хайи муг - чими.

Чи уьмуьрдин гьуьлерин

Сад лагьай гими.

Бес вучиз и гафарин

ЧIалахъ туш зи рикI?

Ам акурд азадвилихъ

Жедачни гъарикI?

Туракьбур я, алахьай,

КьепIинин рангар.

ТIар ийизвай аялдиз

ТIарам яз тангар.

Гъилер, кIвачер еперив

КутIуниз тахьуй.

ЧIехи кьеб зи далудал

Штщуниз тахьуй.

Зи рикIни кIар-кIарайд я

КIарасд кьепIини.

Заз гьуьлданд тIал гайид я

Памбагд епини.

ТуштIани им дуьньядин

Сад лагьай дарвал,

Заз бицIек яз акунай

Гъамарин шарвал.

Хун тавурай, дидеяр,

Закай куь кефи.

ТакIан я заз бинедлай

И къеле кIеви.

Заз акI жезва чи гьунар,

Чи алакьунар,

Къакъудайд хьиз кьепIини

Тангарив кьуна.

Акъат жезвач сакIани

КьепIинай чавай.

Чун аял хьиз амазма,

Тангара авай.

МуьтIуьгъвал гьа чIавалай

Тунва чи хиве.

Гьавиляй гьатнаватIа

Хайи халкь кIеве?

ЦУЬКВЕР Загрузить

Сувуз мукьва,

Кьуд пад ахъа,

Лезги чилин

Юкьни-юкьва

ЭкIяй хьанва,

ЧIехи палас .

Цуькверикай

Виш зар алаз,

Дамахар гваз.

Иер я чуьл,

Иер я чил.

АватIа хупI

Ихьтин чешне?

ТIебиатди

Кутур бине

Шумуд ранг я,

Шумуд хине.

Тамар къалин,

КIамар дегьне,

Къаяяр хьиз

Кьил кьаз вине,

Циферикай

Алаз бишме,

Вав гвайди вуч

Наз я палас?

Дамахнавай

Свас я палас.

Чуьлдин хурал

Виш агъзур цуьк.

А падни цуьк,

И падни цуьк.

НекIедин цуьк,

Чигедин цуьк,

Гуьнедин цуьк,

Хинедин цуьк.

ЦIаядин цуьк,

Къаядин цуьк.

КьелечI тандал

Чкщана чиг,

Бахтавар я

Иригни Миг .

Мулдин цуьквер

Акурла икI,

Иервилив

АцIузва рикI.

Къацу цуьквер,

Лацу цуьквер,

Яру цуьквер,

Кьару цуьквер,

Хару цуьквер.

Кьаз къужахда

Вири цуьквер,

Зун къугъвазва,

Зун зверзава.

Заз рекьери,

Заз нуькIери,

Заз лекьери

Эверзава.

Вири санал,

Хьана кIватIал,

Лув гун патал

Вили цава.

Килиг, килиг,

Зурзазва рикI.

Зи къуьнерик

Луварар ква,

Зун цавава,

Ава, ава!!!

Вуч хъсан я,

Чун икI хуьдай,

Чаз тIям гудай,

Къуват гудай,

Сувун гьава.

ТIебиатди

Кьаз къужахда,

Бейгьуш ийиз

И саягъда,

Зун аял хьиз

Авунва рам.

Амач чанда

Са дерт, са гъам.

Бахтавар я

И пел, и кIам

Зун тух жезвач,

Къачузва кам.

Юзадач зун,

Вегьедач кам.

ШупI тахьурай

Мулдин цуьквер,

ТIебиатдин

Рангар-эквер.

Вуч хъсан тир,

Гьа и тегьер

Къацу чуьлда,

Дагъдин синел,

РикI шад ийиз,

Атир чкIиз,

Зун са цуьк хьиз

АкъатнайтIа

Лезги чилел...

БАГЪМАНЧИ Загрузить

Акъатнава вичин багъдиз багъманчи,

Адав гвайди мукIратI яни, кеменчи?

Эхиз тежез акурла са хел кьураз,

Чан-рикIзава ада ина гьар тараз.

Гагь секиндиз, гагь йигиндиз кIвалахиз,

МукIратIдин ван хуш я рикIиз мани хьиз.

Кьуьзуь хьанвай, къуру хьанвай гьар са хел,

АтIуз чилел гадарзава тегъиз хъел.

И саягъда гьар гатфарихъ, гьар зулухъ,

Кьуьзуьвилер ялиз багъдай икI кьулухъ,

Жаван хъийиз алахъзава гьар са тар,

Эх жеривал тIебиатдин гарни хар.

Гьайиф текъвез кIусни вичин гъилерин,

Ам къайгъуда ава начагъ хилерин.

Адахъ, рикIяй кIвалахзавай и жуьре,

Мажал авач ял ягъидай са герен.

Динжвал течиз кьуьзуь жезва багъманчи,

Ишезва икI адан мукIратI - кеменчи.

Тарцин хел хьиз какур хьана нагагь юкь,

Мукьвал хьана багъманчидин эхир югъ.

Яман дерт я эх тежедай - кьуьзуьвал,

Адахъ гила къуват авач, авач гьал.

Кьуьзуь са тан кутIунайтIан мукIатIдив,

Виш аламат хьайитIани мукIратIдив,

Чан хкведач къуру тандал, сир я, сир,

Куьз инсанри тарари хьиз гудач цIир?!

МУЬГЬУЬББАТДИН ЦIАЙ ГАЛАЗ Загрузить

Яр какахьай навадава чиливцIар

ЦIир ахъайдай гьавадава цуьруьцIар,

Алахьзава нуькIерилай цIивицIар,

Гатфар къвезва гьарай галаз, гьай галаз.

Кьил элкъуьрдай гьуьмер ава йифера,

На лугьуди, эквер къвазва циферай,

Бахтунин гъед, заз цаварай звера,

Къвен ви кьилив жуваз дигай тай галаз.

Акъатзава цуьквер винел - чил падиз,

Гурлу гьиссер авазва зав агатиз,

ГьикI хьурай зун, уьмуьр тадиз алатиз,

АмукьайтIа хажалатар къай галаз?

Шагьдин кьилел юза хьанва лацу жив,

Хуьз жедани дерейривай селдин шив?

Къудгъанзава гьиссерни тежез илив,

Жегьилвилин, муьгьуьббатдин цIай галаз.

ЛЕКЬЕРИН ЛУЖАР Загрузить

Вил вегьена Нисин дагьдин синелай,

Шумудни са дагъ хвена за син алай,

Къефледи хьиз Кьулан вацIун винелай

Чарх ягъизвайд чи лекьерин лужар тир.

Сад-садавди агатнавай стхаяр,

Кьакьан дагълар кьунвай чпиз архаяр,

КIватIал хьана вили цавун кавхаяр,

Сад вал авай чIехи элдиз ухшар тир.

ИкI хьайид тир чунни яргъал чIавара,

Сад тир чи чил, мел-мехъерар, суварар.

Ни лугьуда, хайиди чи луварар,

КьецIи Теймур, пехъи Надир, Къажар тир?!

Вилив хвена лекьер лезги эллерин,

Суракьна за деть чIаварин гелерин,

Ша, чна мад кьегьалвилин мелерин,

Талудайвал куьн гьинай тир, вужар тир?!

СА УЬМУЬР ВУЧ Я КЬВАН Загрузить

Са уьмуьр тIимил я, са рикIин къастар

КIандайвал хуьз, кьилиз акъудун патал.

Са уьмуьр тIимил я, жува кутур багъ,

Бегьерда гьатайла агудун патал.

Са уьмуьр тIимил я, и дуьньяд крар,

Акьулдив, камалдив фагьумун патал.

Са уьмуьр бес жедач, гьахъни гьахълувал

КьатIана, дуьздаказ гьукумун патал.

Са уьмуьр куьруь я, са гатун йиф кьван,

Гьиссера ял туна, чир жеч фейи пад.

Жегьилвал фад атIай яру некъи я,

ПIузаррал амукьда адан верцIи дад.

Са уьмуьр вуч я кьван, аватIа эгер,

Ви хъуьтуьл гьиссериз ийидайд авхар.

Ашкъидкай галатайд хьана лагьайтIа,

ЧIалахъ жез тахьурай, махар я, махар.

Са уьмуьр мад кIандай, вил ацIудайвал,

Яраб вуч аматIа вилериз ахквар?

Секинвал ганач хьи, кат-галтугри заз,

Са уьмуьр вуч я кьван? Са вилин ахвар...

ЯРАН СУВАРИЗ Загрузить

Гьинва куьн, мугьман хьухь, илифа садра,

Зи аял береяр, аял береяр.

Зун къарих хьанва квехъ, дарих хьанва квехъ,

Зи верцIи береяр, хиял береяр.

А чIавуз абад тир, масад тир КцIар,

Бахтлу яз ргадай булахар, вацIар,

Лекьре хьиз дагъдилай ягъадай за цIар,

Гьинва а къузаяр, гьинва дереяр?

Багьнайрихъ къекъвена кIвалерай катиз,

Гьазур тир чIафара, сувара гьатиз,

Пси хьиз тарарин хилерай кватиз,

Мукварай чукурдай нуькIер, каруяр.

Авагъиз чIаганвай чилин дамарар,

Хкатиз къапкъацу таза чамурар,

Таярни тайлункIар ийиз чамарар

Гьатнавай чуьллера - юзаз фирияр.

Сефил яз ава зун, атIана кьарай,

БалкIан гьикI акъудин чинеба цурай?

Миргерай, чIагъарай акъудиз гьарай,

Галтугна къветерин кьадан фереяр?

Гьатзава тIебиат Яран хинеда,

Яран цуьквер кIватIин чими гуьнеда.

Агатна вирида хъикьифар неда,

Вергерик кутуна таза цирияр.

Вил ква зи алатай масан чIаварик,

Вил гала, вил гала яран суварик,

Чидач вуч кутадай дидеди гъварик,

ХупI дадлу чрадай яран шураяр.

ЧIиркIелай недай за яран булама,

Ряденик дидедин гъилин селема,

А чIаван виртщедик зи вил галама,

Амани чIижерни ацIай куьнуьяр?

ЧIехи де гьинава, зи наз къачудай?

Яраб пай тунватIа ада гъвечIидан?

Мадни къал акъуддан гьарай къачуна:

- Тугъагъа кIанда заз, галаз пурнияр!

- Чан бала, рикI бала, акатнаван каш?

Агата, чранва за суварин аш.

На фад неъ, аялри тавунмаз тараш,

- Аш недай вахт авач, це заз кинияр.

АцIурна жибинар затIарив ширин,

Чидайди къугъун тир, шаддаказ хъуьруьн,

РикI алаз шурва нез мехъерик хуьруьн,

Демина виливди хуьдай зуьрнеяр.

Симин пагьливанар атайла кимел,

Ван гьатна магьлейра, алтIуш жедай эл,

“Лезгинка” кьуьлдайдаз симерин винел,

Чан-рикIиз, алхишиз жедай къарияр.

Яран къуз гьер тукIваз хуьруьн ксари,

Яран гам атIудай цIийи сусари,

Гъуьр вегьез вилериз яран квасайри,

Галтугдай аялрик, ийиз тIуьрлуьяр.

Йифиз эл акъатдай Яран шемер гваз,

Кьуьзекар агатдай хъуьтуьл камар таз,

Жегьилар атайла Яран чамар гваз,

ЧкIидай яргъариз яран лирлияр.

Жедай чун йифизди шумуд дакIардихъ,

Дидейри бухчаяр тадай ракIарихъ,

Вуч хъсан дад авай Яран паярик,

Бул жедай кIерецар, паквар, какаяр.

Хкадриз цIаядлай, чкIуриз ванер,

Аялрив ацIудай дагъларин ценер,

Гьазур тир афар нез апаяр, хинер,

АтIайла сусари цIийи тереяр.

Лагь яран дидедиз, яран бубадиз,

Пай-уьлуьш къачурай, фена Къубадиз,

Хабарар ракъура ирид убадиз,

Атурай, тухузва яран жиреяр.

...Захъ аял чIаварин амайди - са гаф,

Зи жегьил берейриз ягъанва хьи, саф,

Уьмуьр алатзава, тавуна инсаф,

Гъамарни элкъвезва кутаз рехнеяр.

КцIариз хъфин чун сувариз, зи яр,

Акьунва зи рикIе мад яран паяр,

Алата, ахлада я хъуьтIуьн къаяр,

Чими хьуй Рагъ акьаз къавар, чIереяр.

Бахтуни гатурай чи ракIар, чи вар,

Вуна чун кIеверай акъуда, Гъуцар.

Халкь патал гьар са югъ жедайвал сувар,

Лугьурай бахтлу я, шад я лезгияр!

АМУКЬДАЙДИ КЬВЕ ЦIАР Я Загрузить

Ша, дагълариз акъатин чун ягъиз ял,

Алатдайвал чи чандавай вири тIал,

Аквада чаз чи кьакьанрин шумуд гьал,

Синер - къванер, ценер - махпурд къацар я.

Са пата циф къекъведай, са пата рагъ,

Яд хъваз къведай къветер, свелер латарал,

Гзаф ава убаяр чи патара,

Гъуцар сувун рикI алайди - Лацар я.

БалкIанри чун, харудаказ чамарриз,

Сал руьштерай авудайла кIамариз,

Вахт жагъидан хажалатриз, гъамариз,

Лугьуз жени дуьньяд крар яцIар я?

Цуьк авачир жагъидач ваз чил са чIиб,

Лезги руша яд гайила ваз са цIиб,

Зурзада вун, акьунвайд хьиз рикIе риб,

Агь, марвард цуьк, вун хуьзвайди цацар я.

Суварин лар акурла вун жеда мат,

Живер вичел ацукьнавай шумуд къат,

Чарчарди ваз - чархарилай хьанвай кват,

Лугьуда хьи, чи чил кьацIи-кьацр я.

Аялар хьиз чун - вегьенвай гьебедиз,

Аватайла чепелукьрин лепедиз,

Генг яйлахар куьчар жени гебедиз?

Чун паталди абур халкьайд - Гъуцар я.

Иер я хупI чи чил дагъдин кукIвалай,

Чукур тийиз къушар чпин мукарай,

Цуьквед кIунчIар кIватIин чна мукьварай,

Яргъал фейтIа, уьленар я, нацIар я.

Вил тахьана гьич бахтунин паярал,

Лугьун тийин, фена уьмуьр къаярал.

ЦIун пепе хьиз гьалч хьайтIани цIаярал,

Шаирдилай амукьдайди кьве цIар я.