Рагарай рехъ тухузвайди

    («Лезги газет», 2012-йис). Къ.Акимован фикир гьакъикъатдив кьазвайди Седакъет Керимовадин къелемдин бегьерри керчекдиз тестикьарзава. Ам лезги, урус ва азербайжан чIаларал акъатнавай 20 ктабдин автор я. Писателдиз «Гатфарин йиф» (2000-йис) ва «Ал паб» (2001-йис) ктабри еке машгьурвал гъана. Сад лагьайдакай жуьреба-жуьре авторри 54-дав агакьна макъалаяр, рецензияр кхьенва.

 Седакъет Керимовадин яратмишунрин кьилин тема хайи халкь, адан тарих, меденият, кьисмет я. Адахъ лезги халкьдин уьмуьрдикай, цIай квай месэлайрикай, милли къилихдикай, багъри ерийрикай тесниф тавунвай са ктабни авач. И жигьетдай бажарагълу шаир, чIехи ватанперес Муьзеффер Меликмамедова гьахълудаказ къейднава:     «Седакъет лагьайла, лезги халкь рикIел къвезва. Адан вири эсерра халкьдин тIал ава, лезги тIал...» («Лезги газет», 20I2-йис). Им санлай писателдин яратмишунриз ганвай умуми къимет я. Мад алаваяр хъувун герек къвезвач. Чи  фикирдалди, Седакъет Керимовадин яратмишунра адан «Квахьай йикъарган» ктабди кьетIен чка кьазва. Ам гьа ихьтин тIвар алай романдикай, «Куьнуь», «Бадедин ихтилат», «Азба» повестрикай, «Итимдин гаф», «Негь», «Мурадан мурад», «Чарли», «Яргу», «Лезгинка», «Хтанач», «Хъел» гьикаяйрикай, «Къайи рагъ», «Кас» пьесайрикай ибарат я.

     И макъалада чи ихтилат анжах «Квахьай йикъарган» романдикай фида. 1950-1980-йисара урусрин литературада «хуьруьн гьикаят» (деревенская проза) тIвар алай хел пайда хьана. Ам хуьруьн уьмуьрдин, яшайишдин, лежбердин, зегьметкешдин суьретар ачухунихъ галаз алакъалу тир. Критик ва публицист Гьажи Ильясова Дагъустандин халкьдин писатель Абдуселим Исмаилован гьикаятдикай кхьенвай «Устадвилин кукIушрихъди» макъалада къейдзава:     «...Неинки са лезги, гьакIни вири Дагъустандин литературада Абдуселим Исмаилован эсерра хьиз «хуьруьн прозадин» кьетIенвилер вичин яратмишунра ачух хьайи маса писатель чаз чидач...» («Зун и пата, вун а пата» ктаб, 52-чин). Чи фикирдалди, и зенд гьакъикъатдивай тIимил яргьа ава. Бажарагълу гьикаятчи Межид Гьажиеван «Им къван, имни терез» роман чешне яз къалурун бес жезва. Новеллайрикай ибарат и романда дагъдин хуьруьн яшайиш, дагъвийрин дуланажагъ, зегьметкешрин образар ачухарзава. Хуьруьн уьмуьрдин суьрет чIугвадайла писатель дагъвийрин тIебии ивиррихъ элкъвезва. «Хуьруьн гьикаятдин» кьетIенвилер хас эсерар лезги литературада мадни ава (Расим Гьажидин «Диде ва дагълар», «Эхиримжи къув», «Чи дагъларин кфил», Къурбан Акимован «Ирид чин алай хуьр», Дагъустандин халкьдин писатель Къияс Межидован «Кьашкьа духтур», Абдулла Искендерован «Самур» ва мсб.). Седакъет     Керимовадин романни гьабурукай сад я. Ана вакъиаяр 1960-йисарин КцIара кьиле физва. Эсердин прологдай малум жезвайвал, цIипуд йисан яшда авай руша масадаз ачухиз тежер гафар, фикирар, хиялар, вичин кьилел атай кьван крар, дуьшуьшар къейдзавай йикъарган кардик кутазва. Ада вичин рикI алай ядигар вилин нини хьиз хуьзвай: масабурун гъилера гьат тавун патал, ам чинеба чкайра чуьнуьхзавай. «МичIи шуьтруь рангунин хамунин жилд алай и яцIу дафтар» адаз акьван багьа, акьван кIани тир хьи, ам рушан рикIиз элкъвенвай. Вичин рикIин сирер ада анжах и дафтардиз ачухзавай. Йикъарикай са юкъуз мектебда адан портфелдай са ни ятIани и дафтар акъудна. Гьикьван суракь авунатIани, гьикьван къекъвенатIани, вичин «амадаг» адаз гьат хъувунач. И вакъиади 7-синифда кIелзавай рушаз гзаф тIарнавай. Дидеди цIийи йикъарган патал дафтарни къачуна, амма и карди адан дерт кьезиларнач. Дерин фикиррик кваз руша квахьай йикъаргандин бязи чинар рикIел хкизва. Идалай романдин гьерекатар гатIунзава. Къейд ийин хьи, роман жуьреба-жуьре къад агьвалатдикай ибарат я. Литературоведенида ихьтин агьвалатриз тунвай новеллаяр (вставные новеллы) лугьузва. Абур гьа са темади, гьа са образри садзаваЛани, гьар са агьвалатдихъ кьилдин сюжет, акьалтI хьанвай композиция ава. Романдин кьилин игитар Магьият, Халиса, Шагьпери, Муьгьйедин, Теймурхан, Садикь, Пирмурад ва Азгар я. Са мектебда кIелзавай абуру чпи-чпиз лакIабар кьаз эверзава (МагьитI, ХацI, ШапI, МутI, ТIатIи, ТутIус, ПинцI, КIампIул). Гьавиляй романда са новелладай муькуь новелладиз куьч жезвай игитрин тIварарилай гзаф лакIабар гьалтзава. Эсердин кьетIенвилерикай сад ам я хьи, ана суьгьбетзавайдан образ ава - Азгар (КIампIул). Ада автордин тIварцIихъай суьгьбетзавайди ва ам кцIарви тирди гьасятда кьатIуз жезва.     Авторди - суьгьбетзавайда вичин игитриз къимет гузва, абурун къилихар, ерияр ачухарзава. Романда кьиле физвай гьар са вакъиа, гьар са сегьне уьмуьрдай къачунвайди я. Абурай кIелзавайдаз хуьруьн шартIара яшамиш жезвай аялрин фикирарни мурадар, къуни-къуншийрин арада авай гьуьрметни хатур, къайивилерни пехилвилер, КIцарин гуьрчегвални дагъларин зерифвал, лезгийрин къанажагъдин, яшайишдин кьетIенвилер... аквазва. Са гафуналди, ана чи халкьдин этнографиядин руьгь ава. «Квахьай йикъарган» эсердиз психологический романдиз талукь лишанарни хас я: авторди, мектебда кIелзавай сухтайрин къенепатан дуьнья ачухуналди, аялрин психология гьихьтинди ятIа къалурнава.

Романдин игитрин образри писателдин чIехи бажарагъдин гьакъиндай шагьидвалзава. Мисал яз, Туьтуь хала. Кьудкъад йис жедалди кьил тIа хьун вуч ятIа чир тахьай, вичин сагъламвилелди вири мягьтеларай паб садлагьана начагь хьана. Ам «къе рекьида, пака рекьида» лугьуз хейлин йисар тир. Писателди адан образдин куьмекдалди сифте нубатда камаллу, къени, хатур чидай, ислягьвал кIани викIегь къаридин суьрет арадал гьанва. Гьавиляй и дишегьлидихъ КцIара еке гьуьрметни ава. Гзафбуру адавай меслятар къачузва, адахъ галаз сир садзава. Романдин автордиз адан хва Изетуллагьан сусан - Салигьатан язух къвезва. Яшлу, вичивай-вичиз килиг тежезвай къаридихъ гелкъведай кьван ам михьиз гьалдай фенва. ЯтIани ада гьич садрани вичин къаридин рикI тIардай я гаф лагьанач, я кар авунач. Ам Туьтуь халадихъ хайи дидедихъ хьиз гелкъвезва. Салигьатан образдай халис дагъви дишегьлидин къамат аквазва. Гьайиф хьи, абурун кьадар чи йикъара къвердавай тIимил жезва. КцIар районда прораб яз кIвалахзавай Келби пис (отрицательный) игигрикай сад я. Романда ачухарнавай вакъиаяр кьиле физвай вахтунда КцIара авай кIвалерихъ, чи девирда хьиз, къванерикай, керпичрикай хкажнавай еке цлар галачир. КцIарвийри шуьмягъдин тIваларикай жугъунар хразвай ва куьчедавайбуруз тайин са касди вичин кIвалин гьаятда вучзаватIа, ачухдиз аквазвай. Авторди къейдзавайвал, и карди къуншийрин, са магьледа яшамиш жезвайбурун арада фин-хтун, гьуьрмет-хатур мягькем, артух хьуниз таъсирзавай.

     Амма Келбиди хейлин йисара давам жезвай и адет чIурзава: ада вичин кIвалер элкъвена къванерикай эцигнавай еке парудалди агалзава. Келби магьледа садакни акахь тийидай, мус акуртIани, чинай маргъузар авахьзавай итим тир. Адан хизандизни са касни виле аквадачир, агьваллу тирвиляй чеб вине кьадай абуру. Келбидиз ада кIул экъисзавайвиляй КIулац лугьузвай. Яваш-яваш, адалай чешне къачуна, са жерге маса кцIарвийрини чпин кIвалер паруйралди кIевиз гатIунна. Са йикъара фин-хтун авай, йифизни кваз ракIар агал тийизвай кцIарвийри, кIвалериз дапIарар ягъиз башламишна. Гьа икI бубайрилай агакьнавай адет акваз-акваз арадай акъатзава. Романдин кьилин игитар яшамиш жезвай магьледа виликан чимивал, экуьвал, къенивал амачир. Инсанрин рикIерни кваз масабур хьанвай. Келбияр хьтинбур чи йикъарани тIимил авач. Кьве кепек акатайдаз къуни-къунши, мукьва-кьили виле аквазмач, ада вичин кьама ялар твазва, вич вине кьазва. Ахьтинбуруз инсанвал, хъсанвал, куьмекдин гъил яргъи авун вуч ятIани чизвач. Абурун кьилин макьсад хсуси девлетрин сан артухарун я. Анжах са кар абуру рикIелай алудзава: инсан, вири туна, эхиратдиз физва. И дуьньяда мал-девлет кIватIуникай са хийирни авач, инсанриз шадвал пайиз вердиш хьана кIанда. Романдин маса игитдиз - Шкьакь Исакьаз - мискьивал себеб яз хьайи зияндикай кIелзавайдавай уьмуьрдин важиблу тарс хкудиз жеда. Сад ава - мадара авун, сад - шкьакьвал. Исакьа баллонда шумуд тIур чIем гьакьзаватIа ва адакай шумуд сеферда хуьрек ийиз жедатIа гьисабдай. Исакьан гъвечIи хва романдин саки вири сегьнейра иштиракзавай ПIинцI я. Вичин бубадилай тафаватлу яз, ам рикI ахъа, къилихар хъуьтуьл, гьил ачух аял тир. И делилди «ич ичин тарцивай яргъаз аватдач» лугьудай мисалдин акси пад ачухарзава. Исакьан пеше бетондин кIвалахар авун тир. Гъиле пул гьатнамазди ада, кIвалин кьуд падни мягькем хьурай лугьуз, къум, цемент ялиз, цлар хкаждай, абур бетондив мягькемардай. Я рушар куьчедиз акъуддачир ада, я паб Алият. Къуни-къуншийри гьамиша абурун язух чIугвадай. Вичин кIвалерин винел патан акунар чIагуриз алахънавай адан рикIелай вири алатнавай. Са йифиз адан кIвалери цIай кьуна. Къуншияр цIай хкадриз гьикьван алахънатIани, вири кана алахьна. «Дуст бедбахтвиле чир жеда» лугьудайвал, шкьакь Исакьаз вичин къуншияр гьикьван хъсанбур ятIа, кIвалер кайила чир хьана. Абуру бедбахтвилин къурбанд хьанвай къунши тек тунач. Мелер ийиз, вирида сад хьана, кьве вацран къене цIийи кIвалер эхцигна. Са кьадар вахт арадай фейила, Исакь садлагьана месе гьатна ва гуьгъуьнлай рагьметдиз фена. (Белки, ам гьайифар чIугуни ажалдин къармахра тунатIа!). Вири уьмуьрда шкьакьвал авур ам я кIвалерикай хьанач, я чандикай. И къаматдин куьмекдалди писателди кIелзавайдаз заха хьуниз, инсанвал квадар тавуниз, мергьяматлувилер авуниз эвер гузва. Шкьакьвили, мискьивили квел гьизватIа, Исакьан уьмуьрдай аквазва. Романда эдебдин, ахлакьдин месэлайризни кьетIен фикир ганва. Сунадин (адал вичин чалкечирвиляй, эдебсузвиляй «ЦIангу» лакIаб акьалтна) къаматди кIелзавайдан вилик къадирсуз сусан, хаин папан, ахмакь рушан, ахлакьсуз дишегьлидин суьрет арадал гъизва. «Аллагьди гана, амма нез чир хьанач» лугьудай мисал ава. Ам Сунадин кьисметдиз кутугай чешне я. Сунадин къари Селми хала ва адан апай Уруж хуьре-кIвале гьуьрмет авай инсанар я. ЯхцIурни цIуд йис хьанвай Селми хала, вичин таяр-туьшерив гекъигайла, кьадарсуз кьуьзуь хьанва. Югъди-йифди зегьмет чIугвазвай ада вичин сагьламвални кваз хаталу вилик кутазва. Абурун хизан пуд гьавадин кIвалер хкажуналди вири КцIариз машгьур хьанвай. Селми хала акьван дугъри дишегьли я хьи, гьатта ТIатIиди, КампIула адакай ягьанатарни ийидай, анжах ам аялрикай бейкеф жедачир. Селми халадин хивевай пар кIвалевай набут хци - Магьмуда - мадни заланарнавай. ЯтIани викIегь дишегьлиди четинвилерин вилик ажузвал къалурзавач, ам, вири къуватар садна, абуруз таб гуз алахъзава. 20 йис тамам хьанвай муькуь хциз - Гьабибаз мехъерардай фикирдал къвезва хизан. Адаз иер акунар алай Суна тIвар алай свас гъизва. Селми халади, кIвализ цIийи свае атайла, адакай вичиз куьмек жеда лагьана еке умудар кутунвай. Амма адан умудриз экуь дуьнья аквазвач. Сунадин гуьрчег, фикир желбдай винел патан акунрин кIаник пис, вичиз авур хъсанвал чир тежер, эдебсуз инсандин суьрет чуьнуьх хьанвай. И къаматди винел патан акунриз килигна инсандин къилих ачухариз жедач лугьудай гьакъикъат мад сеферда тестикьарзава. Ктаб кIел тавунмаз, адаз къимет гуз жедач. Инсандихъ галаз санал яшамиш тахьанмаз, ам гьихьтинди ятIа лугьунни четин кар я. Сунади я къаридиз, я апаяз са югъ къалурнач: кIвалин-къан дердияр адаз талукь тушир, ам датIана вич чIагурунал машгъул тир. КIвалевайбурухъ галаз свас душманрив хьиз эгечIнавай. Вичин папан гуьрчегвилин есирда гьатнавай Гьабибани адан амалар кваз кьазвач. Селми халадин дердер къвердавай къалин жезва. Бедбахтвал текдиз къведач лугьудайвал, и арада адан руш Бетура пуд аялни гваз гъуьлуькай хквезва. Свас балдуз вич авай кIвалера яшамиш хьунал рази жезвач. Чара атIай Селми халади адаз кьилдин кIвалер кирида кьазва. Хизандин гьалар акваз Гьабибни ички хъваз гатIунзава. Хуьруьз-кIвализ Суна маса итимрихъ галаз гьатнава лугьуз ванерни чкIизва. Са гафуналди, хизандин кьилел чIулав цифер кIватI хьана... Романдин кьилин игитриз - ТIатIидиз, МутIаз, ПинцIаз ва КIампIулаз Селми халадин язух къвезва. Абур ЦIангудиз са инад кьадай фикирдал къвезва ва тайин план туькIуьрзава. Уруж халуни Селми хала чпин рушан патав фенвай йифиз Гьабибни кIвале авачир. И легьзедикай аялри менфят къачузва. Йифен кьулариз абур Селми халадин кIвалерихъ гадай багъдиз гьахьзава. Абуруз ЦIангудин патав хахаяр атанвайди ва абур хъваз, кеф чIугваз ацукьнавайди аквазва. Са кьадар вахт арадай фейила, ЦIангудин «мугьманар» хъфизва. И арада аялар, гурарар кутуна, кIвализ хкаж жезва ва ичкиди кьил элкъуьрнавай ЦIангудин гъилер-кIвачер кутIунзава. Эхирни абуру чпин план кьилиз акъудзава: ЦIангудин яргъи расу чIарар мукIратIдив атIузва ва ам, ламрал акьадарна, «КьенчIеб пелев» кьван тухузва. Анал аялри Сунадин гьилер-кIвачер епиникай азадзава ва «мад вун иниз хтана акуртIа, чна вун рекьида» лагьана, кичIерар гана, ЦIангу райондай чукурзава. Са гьафтедилай ЦIангу рахкурнава лагьай хабар вири КцIариз чкIана. Лам квай вакъиади ТIатIидин, МутIан, ПIинцIан гьуьрмет мадни артухарнавай. ЦIангудин кьисмет гьихьтинди хьанатIа романда къейднавач. Ам беябур хьайивиляй лап яргъариз куьч хьана лугьудай ванер акъатнавай. Гуьгъуьнлай Селми халади руш Бетура вичин патав хкизва, Гьабиба хъун гадарзава. Адаз къуншидилай са хендеда свас хкизва, абуруз аялар жезва. Селми халадин уьмуьрда экуь ва цIийи девир алукьнавай... Суна (Щангу) хьтин сусар, гьа девирда хьиз, чи йикъарани ава. Исятда абурун кьадар мадни артух хьанва лагьайтIани жеда. Эдеб, гьая квадарнавай дишегьлидин эхир кьил гьихьтинди жезватIа, романдай гуьзгуьдай хьиз аквазва. Сунадин образдин куьмекдалди писателди намусдал жезвай леке садрани са куьналдини михьи ийиз тежерди тестикьарзава.

     Игитрин образар ва абурун къилихар арадал гъидайла, писателди абурун психология, уьмуьрдин философия ачухарун патал, гьар йикъан яшайишда кьиле физвай вакъиайрикай, халкьдикай, адетрикай суьгьбетнава. И делилди романдин жуьреба-жуьре сегьнеяр итижлу, таъсирлу хьуниз къуват ганва.

     Романдин лайихлувилерикай сад адан чIал я. Сифте нубатда адаз халкьлувал хас я. Седакъет Керимовадин романдин чIал фасагьатлу такьатралди (гекъигунралди, эпитетралди, метафорайралди), фольклордин элементралди девлетлу я. Писателди халкьдин манийрикай, мисалрикай, дерин метлеб авай ибарайрикай («Кьве шуьмягъ сад хьайила, кIерец арадай акъудда»; «Хар тIуьрда хур гатада»...) менфят къачузва. ЧIалан устадди таза, мад санани гьалт тийизвай хсуси образарни арадал гъизва: «Къецел къайни жив алай яргъи йифер куьруь ийидай къуват авай бубадин махарихъни кьисайрихъ...» (84-чин); «ялгъуз кIвале шумуд йисар рекье туна къариди» (111-чин) ва масабур. Гьа са вахтунда романдин чIалан иервал, успагьивал чIурзавай бязи нукьсанарни гьалтзава. Мисал яз: «викIегьдай кьван вуч тир а чIавуз кцIарви аялрин» (80- чин); «ахьтин варз авачир хьи, элди санал кIватI хьана, манийрални кьуьлерал илиг тавурай» (86- чин)... Стилдин жигьетдай тамам тахьанвай предложенияр эсерда мадни гьалтзава.     Седакъет Керимова къуба нугъатдин векил я. Гьавиляй адан къелемдикай хкатнавай романда гьа и нугъатдин гафарни гзаф гьатнава: шуьтIенкьил, суьлуьквал, ресте, силе, мархула, чидар, пелемурд, уфтан хьун, финдикь ва икI мад. Зун художественный яратмишунра нугъатдин гафар ишлемишунин терефдар я. Маса чIаларай атанвай лексемайрикай менфят къачудалди, нугъатдин жебеханада авай гафариз экуь дуьнья къалурун анжах тарифдин кар я. И делилди эсердин чIални девлетлу ийида. Амма са кар рикIелай алудна виже къведач: кIелзавайбур гъавурда гьатун патал нугъатдин гафариз баянар гана кIанда. «Квахьай йикъарганда» и кардиз фикир ганайтIа, мадни хъеан жедай.

     Романда рехъ ганвай куьлуь-шуьлуьйрикай рахадайла мад са делил къейд ийиз кIанзава: бязи агьвалатар гьа са къайдада башламишзава. Мисал яз, къачун чна «ЦIангу» новелладин эвел кьил: «Селми халадин кIвалер КцIара виридаз сейли тир. И сейливилин кьилин себебни ам тир хьи, вич кесиб яз Селми халади пуд гьавадин зурба дарамат хкажнавай...». Гекъигин «Гьалимат» новелла башламишнавай тегьердив: «КцIариз, гьакIни къунши районриз хъсан чатухъан хьиз сейли тир Тимиралидин гьвечIи хва, совхоздин багъдин къаравул тир...». Винидихъ къейд авунвай кимивилери, санлай къачурла, романдин метлеблувилиз, кьетIенвилиз таъсирнавач. Кьурудахъ галаз цIидини куда лугьудайвал, абуру кIелзавайдан фикир кьилин темадивай къерехарзавач. Романдин эхир гьихьтинди я?     Писателдивай кьилин идея тамамдиз ачухариз алакьнавани? Азгаран рикIин тIалдиз дава гьатзавани? Эсердин кьилин игитар романдин эвел кьиле 7-синифдин сухтаяр тиртIа, эхирда - юкьван мектеб акьалтIарнавай жаванар я. Эпилогда кьиле физвай вакъиани мектеб акьалтIаруниз талукьарнавай межлис я. Писателди КIампIулазни МутIаз чпиз-чеб хуш тирди ачухдиз лугьузвачтIани, романдин саки эвел кьилерилай и кардиз айгъам ийизва. КIампIулан йикъарган чуьнуьхайди МутI я лагьана, белки садани фикирдачир жеди. Амма гьакъикъат гьахьтинди хьана. Межлисда вирида эхиримжи кьуьл ийидайла, КIампIула MyтIa вичиз кьулуьник теклифун гуьзетзава. Бирдан ада гада межлисда амачирди кьатIузва. И карди рушан вилерал накъвар гъизва. Ада Myrla вичин гьиссер кьабулда, абуруз жаваб гуда лагьана умудар кутунвай. Вичин вилел атанвай накъвар масабуруз такурай лагьана, ам мектебдин вилик квай муьтквердин тарцин кIаник ацукьзава. Са арадилай адаз къвалав гвай чинардин тарцик квай МутI аквазва. Ам КIампIулаз мукьва хьана ва са гафни талгьана, газетдин арадай шуьтруь рангунин яцIу дафтар акъудна рушав вахкана. Им пуд йис идалай вилик квахьай КIампIулан йикъарган тир. Рушавай вилин накъвар акъвазариз жезвачир. Йикъарган квахьай чIавуз белки ам икьван пашман тушир жеди. MyтIa адан рикIел сагъ тежер хер авунвай. Ийида лагьана ваъ, хатадай. Амма КIампIулаз гила и кар са акьван важиблу тушир. Адавай МутIаз и кар багьишиз хьанач...

     Седакъет Керимовадин «Квахьай йикъарган» роман лезги литературада лишанлу вакъиа хьиз кьабулиз жеда. Им, са шакни алачиз, авторди яратмишунрин рекье къазанмишнавай еке агалкьун я. Шаир Азиз Алемахъ ихьтин са бейт ава: «Рагарай рехъ тухузвайди мецел жеда эллерин, Жеда юкьва гъибетрин ваъ, алхишринни гуьллерин». Седакъет Керимовадин «Квахьай йикъарган» романни кIелзавайбурун алхишринни цуькверин юкьва жедай руьгьдин имарат я. И кардин гьакъиндай дуьньядин литературадин классик Адам Мицкевича вижеваз лагьанва: «литература халкьдин руьгьдин дерин къатара арадал къвезва». «Квахьай йикъарган» романни лезги халкьдин руьгьдин деринрай акъатнавай таъсирлу эсер тирдал са шакни алач. И кар адан къурулушди, ачухарнавай сегьнейри, игитри, тIебиатдин суьретри, образри... успатзава. Седакъет Керимовадин роман лезги прозадин дестекар тир Межид Гьажиеван «Им къван, имни терез», Расим Гьажидин «Яргъал йисарин мани» эсеррихъ галаз са жергеда эцигуниз лайихлу я.

 

Мегьамед Ибрагьимов

 

 


Сайт сделан в A2Studio